Toponimia e Bjeshkëve të Komunës së Deçanit

Msc. Bajram Tahiraj

TOPONIMIA E BJESHKËVE TË KOMUNËS SË DEÇANIT

PASQYRA E LËNDËS

Abstrakt.......................................................................................5

KREU I

1. Hyrje................................................... ..................................6

1.1.Qëllimi i studimit..................................................................8

1.2.Objekti i stud.........................................................................9

1.3.Metodologjia.......................................................................10

1.3.1. Inform.............................................................................11

1.3.2. Mjetet e përdorura.........................................................11

KREU II

2.1.Pozita gjeografike e bjeshkëve të Komunës së Deçanit.......12

2.2.Pasuritë ekonomike e bujqësore të Komunës së Deçanit.....14

2.3.Kufijtë komunalë-administrativë..........................................19

2.4. Harta e Komunës së Deçanit...............................................20

2.5. Popullsia..............................................................................21

KREU III

3.1. Toponomastika e bjeshkëve të Komunës së Deçanit...........23

3.2. Prejardhja kuptimore e mikrotoponimisë së bjeshkëve të

Komunës së Deçanit.........24

3.3. Emra vendesh sipas antroponimisë dhe patronimisë...........25

3.4. Emra vendesh sipas antroponimisë tri gjymtyrësh..............26

3.5. Emra vendesh sipas patronimisë (mbiemrave)....................26

3.6. Emra vendesh sipas antroponimisë së gjinisë femërore.......27

3.7. Emra vendesh sipas fitonimisë.............................................27

3.7.1. Toponime që përmbajnë fjalën ah,-i.................................28

3.7.2. Toponime që përmbajnë fjalën arrë,-a.............................28

3.7.3. Toponime që përmbajnë fjalën boronicë,-a......................28

3.7.4. Toponime që përmbajnë fjalën bredh,-i...........................28

3.7.5. Toponime që përmbajnë fjalën bung,-u............................28

3.7.6. Toponime që përmbajnë fjalën çetinë,-a..........................28

3.7.7. Toponime që përmbajnë fjalën çaj,-i...............................28

3.7.8. Toponime që përmbajnë fjalën dardhë, a........................28

3.7.9. Toponime që përmbajnë fjalën g’lli,-a............................28

3.7.10. Toponime që përmbajnë fjalën k’shtojë,-a....................28

3.7.11. Toponime që përmbajnë fjalën karajfil,-i.....................28

3.7.12. Toponime që përmbajnë fjalën klekë,-a.......................29

3.7.13 . Toponime që përmbajnë fjalën klladë,-a......................29

3.7.14. Toponime që përmbajnë fjalën lajthi,-a.......................29

3.7.15. Toponime që përmbajnë fjalën mollë,-a.......................29

3.7.16. Toponime që përmbajnë fjalën molikë,-a.....................29

3.7.17. Toponime që përmbajnë fjalën plep,-i.........................29

3.7.18. Toponime që përmbajnë fjalën pojë,-a..........................29

3.7.19. Toponime që përmbajnë fjalën pishë,-a........................29

3.7.20. Toponime që përmbajnë fjalën qershi,-a.......................29

3.7.21. Toponime që përmbajnë fjalën shtog,-i.........................29

3.7.22. Toponime që përmbajnë fjalën shtarë,-a.......................30

3.7.23. Toponime që përmbajnë fjalën tis,-i.............................30

3.7.24. Toponime që përmbajnë fjalën therrë,-a.......................30

3.8. Emra vendesh sipas zoonimisë.........................................30

3.9. Toponime që përmbajnë emra kafshësh të egra................30

3.9.1. Toponime që përmbajnë fjalën arushë,-a................... ...30

3.9.2. Toponime që përmbajnë fjalën breshkë,-a.....................30

3.9.3. Toponime që përmbajnë fjalën cjap,-i..........................30

3.9.4. Toponime që përmbajnë fjalën dhi,-a............................30

3.9.5. Toponime që përmbajnë fjalën thi,-u.............................31

3.9.6. Toponime që përmbajnë fjalën ujk,-u............................31

3.10. Toponime që përmbajnë emra shpendësh.......................31

3.10.1. Toponime që përmbajnë fjalën hut,-i...........................31

3.10.2. Toponime që përmbajnë fjalën orl,-i............................31

3.11. Toponime që përmbajnë emra kafshësh të buta..............31

3.11.1. Toponime që përmbajnë fjalën buall,-i........................31

3.11.2. Toponime që përmbajnë fjalën dash,-i.........................31

3.11.3. Toponime që përmbajnë fjalën kalë,-i..........................31

3.11.4. Toponime që përmbajnë fjalën kingj,-i........................31

3.11.5. Toponime që përmbajnë fjalën lopë,-a.........................31

3.11.6. Toponime që përmbajnë fjalën gomar,-i......................31

3.11.7. Toponime që përmbajnë fjalën qen,-i..........................31

3.11.8. Toponime që përmbajnë fjalën viç,-i...........................32

3.11.9. Toponime që përmbajnë fjalën ka,-u...........................32

KREU IV

4. Struktura gjuhësore e toponimeve të Bjeshkëve të Deçanit......32

4.1. Onomastika eufemistike....................................................32

4.2. Toponime që përmbajnë rrënjën mirë, keq, bukur.............32

4.3. Toponime që lidhen me mite dhe besime fetare................33

4.4. Toponime që përmbajnë fjalën varr,-i................................33

4.5. Toponime onomatopeike...................................................34

4.6. Toponime me numëror........................................................34

4.7. Toponime dygjuhësor..........................................................35

4.8. Toponimet në harta topografike..........................................37

4.8.1. Hartë topografike 1:25000..............................................40

4.8.2. Hartë me toponime ZK Isniq..........................................41

4.8.3. Hartë me toponime ZK Irzniq 2.....................................42

4.9. Paraqitja e toponimeve në periudha të ndryshme kohore.........43

4.10. Përbërja morfologjike e fjalëformuese e toponimisë së

bjeshkëve të Deçanit............................................................... .48

4.11.Toponime të formuara nga emra të përgjithshëm.............48

4.12. Toponimet antonimike....................................................53

4.13. Toponime me strukturë togfjalëshi................................54

4.14. Toponime me strukturë fjalie...................................... ...55

4.15. Struktura fjalëformuese e toponimeve të bjeshkëve të

Komunës së Deçanit.............................................................. .55

4.16. Toponimet fjalë të përbëra.............................................57

4.17. Toponimet fjalë të përngjitura..................................... .57

KREU V

5. Fjalorthi i toponimeve të bjeshkëve të Komunës së Deçanit......58

6. Përfundime............................................................................. ......82

Shtojca I...................................................................................... ......84

Tabela me emra të informatorëve.............................................. .......87

Literatura....................................... ........................... .......................88

ABSTRAKT

Në këtë punim masteri kemi trajtuar toponimet e bjeshkëve të

Komunës së Deçanit. Këto vise malore historikisht janë

populluar nga shqiptarët. Gjatë stinës së verës popullsia e

Deçanit i ka shfrytëzuar pasuritë e shumta të këtyre bjeshkëve.

Në kërkimet tona, të cilat kanë qenë të përqendruara më tepër

në terren, kemi regjistruar shumicën e toponimeve të këtyre

bjeshkëve. Toponimet e regjistruara i kemi klasifikuar në:

emra vendesh sipas fitonimisë, zoonomisë, oronimisë,

ojkonimisë, hidronimisë, patronimisë, antroponimisë dhe

emra nga besëtytnitë fetare.

Nga aspekti semantik jemi përpjekur të shpjegojmë

motivimin e emërtimit të këtyre emërtimeve, ndërsa në

aspektin strukturor kemi bërë kategorizimin dhe më pas

zbërthimin morfologjik (fjalëformues) të këtyre emërtimeve.

Në aspektin historik dhe etnografik kemi bërë

krahasimin e toponimeve në periudha të ndryshme kohore për

të dëshmuar qartë tendencën e administratës serbe për

sllavizimin e disa prej qindra toponimeve të asaj zone.

Të pakta janë toponimet që i hasim në dy gjuhë (

sllavisht dhe shqip).Vetëm në harta topografike figurojnë disa

emërtime në gjuhën sllave, ndërsa një pjesë e tyre duket qartë

se janë përkthyer dhe përshtatur nga shqipja në sllavishte.

Pasi që mikrotoponimia është pjesë e leksikografisë,

jemi përpjekur që të hartojmë një fjalor mikrotoponimik, të

radhitur sipas alfabetit.

Deri më tani i ka munguar onomastikës kosovare një fjalori

tillë me toponime dhe mikrotoponime të këtij visi malor të

Kosovës.

Fjalët kyçe: onomastikë, toponim, bjeshkë, analizë,

prejardhje kuptimore, emërtim.

1. HYRJE

Bjeshkët e Nemuna përfaqësojnë një ndër zonat më

të bukura dhe më atraktive, jo vetëm në Kosovë por edhe më

gjerë. Pasuritë e shumta natyrore si: flora, fauna, kullosa të

mjaftueshme për bagëti, burime të shumta të ujit etj. kanë

qenë gjithmonë burim i pashtershëm për popullsinë e Deçanit

me rrethinë. Historikisht popullsia vendase i ka shfrytëzuar

ato pasuri kryesisht me blegtori, pasi që blegtoria ka qenë

burim parësor për jetesë.

Para luftës së fundit të vitit 1998- 1999 popullsia

deçanase, me banorët e fshatrave përreth, këto vise malore

sërish i shfrytëzojnë gjatë stinës së verës. Barinjtë me bagëti

gjithmonë kanë shkuar nga fillimi muajit maj, deri në muajin

tetor, varësisht nga moti që ka mbizotëruar në ato vise. Gjatë

qëndrimit të tyre në ato vise, qofshin ato kullosa, pyje, maja,

vendbanime apo ujëra, ka dalë e nevojshme që emërtimet e

vendeve të bëhen nga vet banorët. Secili emër vend lidhet me

një ngjarje të caktuar apo me ndonjë histori a ndodhi që ka

ndodhur në të kaluarën dhe që është trashëguar brez pas brezi.

1. Emërtimet e vendeve janë formuar në bazë të

ngjyrës së objektit, madhësisë, formës, konfiguracionit etj.

Pjesa tjetër e emërtimeve të vendeve është bërë sipas

patronimisë dhe antroponimisë, pra vendi e ka marrë emrin

sipas individit ose sipas kryefamiljarit që i përkiste.

Gjithashtu, një numër i emërtimeve të vendeve janë bërë edhe

sipas fitonimisë, pasi që ato vise janë mjaft të pasura me bimë

drunore dhe barishtore. Pasi që ato vise malore janë të pasura

me kafshë dhe shpezë të egra, si dhe pasurimi i tyre gjatë

stinës së verës edhe me kafshë të buta, shumë toponime janë

motivuar edhe nga emri i bazuar në zoonim.

2. Emërtimi i vendeve ka qenë nevojë e veçantë për

brezat në vazhdimësi për disa arsye. Së pari për ta identifikuar

një vend, së dyti për ta përcaktuar një territor, dhe së treti për

t’i ndarë kufijtë natyror.

3. Hulumtimi ynë tregon se toponimia e këtij visi

malor është e pasur. Këto emërtime, me ndonjë adaptim të

vogël, janë trashëguar nga brezi në brez.

4. Historikisht pushtuesit krahas armëve, kanë

përdorur edhe lapsin për ta devijuar të vërtetën historike të

popullit shqiptar. Një përpjekje e tillë për ndryshimin e

emërtimeve është bërë edhe gjatë kohës së sundimit të Serbisë

në këto anë. Këto përpjekje vërehen në ndërhyrjet në hartat

topografike, ku shihet qartë ndryshimi i emërimit të disa

vendeve të caktuara në këto bjeshkë. Disa toponime dalin të

përkthyera në gjuhë sllave, si p. sh. Toponimi Qafa e Madhe,

në harta topografike e gjejmë me emrin Velika čafa. Shembull

tjetër kemi te ojkonimi Stanet e Kuqve, në Bjeshkën e

Deçanit. Në hartat topografike është shënuar Osovič stanove

(Hartë topografike 1:25 000 Ɖeravica, 1972 Dečane). Të

kësaj natyre dalin të gjitha toponimet e përkthyera në gjuhën

sllave. Ndonjëherë toponimi është“bilingual”, siç ishte rasti

me toponimin Velika čafa.

5. Për nga përbërja morfologjike e fjalëformuese e

toponimisë së bjeshkëve të Komunës së Deçanit një numër i

madh i tyre dalin të jenë formuar nga emra të përgjithshëm

(apelativë).Emrat, si: qafë, guri, krua, maje, mal, shpellë,

livadh, shteg, përrua etj. + një emër në rasën gjinore,

ndonjëherë mbiemër, formojnë emërvende të shumta, si: Qafa

e Livadhit, Guri i Zi, Maja e Madhe, Mali i Zi, Shpella e

Minares, Livadhi i Kripës, Shtegu i Love, Përroni i Honifes

etj.

6. Nga ana tjetër, një numër i konsiderueshëm i

emërtimeve të vendeve dalin të formuara me ndihmën e

parafjalëve dhe prapashtesave, si p.sh. : Ner-kungja, Masshkallash, Plep-ishtë, Ah-ishtë, si dhe emërtime kompozita:

Stanet e Ali Bajramve, Kroni i Ahmet Azllanve, Kroni i Zekë

Ademit etj. Nuk mungojnë as toponimet e formuara me

strukturë fjalie, si: Ku kanë k’cy Dragojt, Ku hup ujtë etj.

7. Si në të gjitha treva shqiptare, ashtu edhe në këtë

vis malor hasim toponime antonimike. Të tilla janë toponimet

të lidhura në çifte që kanë kuptim të kundërt njëra me tjetrën,

si: Guri i Bardhë, Guri i Zi; Gropa e Madhe, Gropa e Vogël

etj.

8. Fjalorthi mikrotoponimik me 800 mikrotoponime i

radhitur sipas alfabetit të gjuhës shqipe mendojmë se është i

një rëndësie të veçantë për onomastikën shqiptare. Në fjalorth

toponimet i kemi dhënë në dy trajta: e para është shënuar në

trajtën standarde, kurse trajta e dytë është shënuar në trajtën

dialektore, ashtu si e shqipton populli, si: Bung-u: Buŋaja

(Belle); Përr(u)-oi: P’rroni i Belegut (Bjeshka e Belegut);

Kr(ua),-oi: Kroni Podesh (Bjeshka e Belegut) etj.

1.1. Qëllimi i punimit

Qëllimi kryesor i këtij punimi ka qenë mbledhja e

toponimeve dhe mikrotoponimeve në Bjeshkët e Komunës së

Deçanit. Toponimet e regjistruara më pastaj t’i analizojmë në

prizmin etnografik dhe të përcaktojmë prejardhjen e tyre.

Qëllim tjetër i këtij punimi ka qenë përshkrimi i

strukturës leksikore, morfologjike dhe semantike i

emërtimeve të këtij visi malor. Studimi është trajtuar edhe në

aspektin etnolinguistikë.

Nga ana tjetër, kemi pasur qëllim krahasimin e

strukturës gjuhësore të toponimeve të kësaj ane sipas

periudhave nëpër të cilat ka kaluar vendi. Këtë krahasim e

kemi bërë duke shfrytëzuar studime dhe harta topografike e

kadastrale.

Duke parë natyrën e llojllojshme të toponimeve të

këtij visi malor në fund të punimit kemi hartuar një fjalorth, i

cili ngërthen në vete të gjitha toponimet e regjistruara.

Renditjen e tyre e kemi bërë duke respektuar rendin alfabetik.

1.2.Objekti i studimit

Objekt i këtij studimi janë toponimet në bjeshkët e

Komunës së Deçanit. Ky vis malor shtrihet në 74.50 km² dhe

gjeografikisht është i ndarë në 11 bjeshkë. Secila nga këto

bjeshkë është pronë e ndonjë prej fshatrave të kësaj komune.

Synim kryesor në këtë punim ka qenë regjistrimi i

toponimeve në teren. Toponimet e regjistruara jemi përpjekur

t’i trajtojmë në aspektin gjuhësor dhe etnografik. Ndërsa, në

aspektin semantik dhe strukturor toponimet i kemi trajtuar

sipas: hidronimisë, oronimisë, ojkonimisë, zoonimisë,

fitonimisë, patronimisë dhe antroponimisë.

Synim tjetër gjatë punës sonë kemi pasur edhe analizën

morfologjike dhe fjalëformuese të këtyre toponimeve.

Toponimet në harta topografike, kadastrale dhe ato të

mbledhura nga goja e popullit, jemi përpjekur t’i krahasojmë

nga shumë kënde në mënyrë që të evidentojmë transformimin

e tyre gjuhësor e politik gjatë etapave të ndryshme kohore.

1.3. Metodologjia

Në përpjekje për realizimin e këtij punimi kemi

përdorur këto metoda të hulumtimit: si metodë kryesore ka

qenë metoda e punës në terren. Këtë metodologji e kemi

realizuar përmes vrojtimit të drejtpërdrejtë, d.m.th. në terren

me njohës të atyre viseve kam regjistruar shumicën e

toponimeve. Në anën tjetër, në shumë raste është aplikuar

edhe metoda e anketës (shih shtojcen nr. 1.).

Metodë tjetër hulumtimi ka qenë kërkimi dhe gjetja e

hartave topografike dhe kadastrale në zyra kadastrale, ndërsa

metoda të tjera për realizimin e këtij punimi janë metoda e

krahasimit dhe e përshkrimit. Këto metoda janë zbatuar

kryesisht në realizimin e krahasimit të toponimeve në

periudha të ndryshme kohore.

Si burim për realizimin e krahasimit të toponimeve

kemi shfrytëzuar: harta topografike, harta kadastrale,

gjeoportalin shtetëror dhe anketat e banorëve. Këto burime

dhe metoda të përdoruara në këtë punim kanë dhënë rezultate

të mira për realizimin e këtij punimi.

1.4. Informatorët

Për realizimin e këtij punimi kemi intervistuar afër

tridhjetë persona, njohës të mirë të bjeshkëve të Komunës së

Deçanit. Personat e intervistuar i përkisnin moshës dyzet

vjeçare e tutje. Përzgjedhjen e informatorëve për intervistë e

kemi bërë në bashkëpunim me mësimdhënës të shkollave të

Komunës së Deçanit, sepse ata i njihnin bashkëfshatarët e tyre

që shfrytëzonin këto bjeshkë. Të intervistuarit kanë qenë

kryesisht bujq, profesorë dhe arsimtarë. Ne posedojmë të

gjithë materialin e mbledhur në terren, siç janë: anketat,

intervistat, hartat etj. Ndërsa, emrat e informatorëve i kemi

shënuar në fund të punimit.

1.5. Mjetet e përdorura

Për realizimin e këtij punimi kemi përgatitur

pyetësorin e formuluar me pyetje. Pyetjet ia kemi parashtruar

secilit intervistues veç e veç dhe njëkohësisht i kemi shënuar

përgjigjet e tyre. Për regjistrimin e bisedave me informatorë

kemi përdorur‘’iPhone 5S’’. Po ashtu edhe fotografitë e

prezantuara në punim i kemi bërë me të njëjtin telefon.

Hartat topografike dhe kadastrale kanë qenë pjesë e

rëndësishme në realizimin e këtij punimi. Hartat kadastrale

me toponime i kemi marrë në Drejtorinë e Urbanizmit të

Komunës së Deçanit, ndërsa hartat topografike i kemi huazuar

nga -ish ushtari i UÇK-së, Bekë Osmonaj nga Isniqi.

KREU II

2.1. Pozita gjeografike e Bjeshkëve të

Komunës së Deçanit

Bjeshkët e Nemuna shtrihen në pjesën veriperëndimore të

Kosovës. Janë vazhdimësi në pjesën veriore të Shqipërisë dhe

juglindje të Malit të Zi. Një pjesë e këtij masivi malor i përket

zonës kadastrale të Komunës së Deçanit. Kjo zonë shtrihet në

një sipërfaqe prej 174.50 km² dhe kufizohet: në Jugperëndim

me Bjeshkët e Junikut, në Perëndim me Malin e Zi dhe në

Veriperëndim me Komunën e Pejës.

Territori i Komunës së Deçanit përfaqëson një zonë

shumë të pasur me pyje dhe me lloje tjera vegjetacioni. Flora

e kësaj treve radhitet në zonat me laramani përmbajtjesh

vegjetative, me lloje të ndryshme të bimëve frutore, lëndë

drunore për industri etj. Elementet kryesore klimatike të

Bjeshkëve të Nemuna, që i përkasin Komunës së Deçanit,

kanë këto vlera: rrezatim të mjaftueshëm të diellit, lartësi

mbidetare e kompleksit të këtyre bjeshkëve, temperatura,

reshjet atmosferike gjatë gjithë vitit, ujërat në sasi të

mjaftueshme, sidomos shtrirja e lumenjve të Deçanit,

Lloçanit, përroska të shumta, liqene natyrale etj.

Në Bjeshkët të Deçanit mbizotëron klimë e butë me

ndikim mesdhetar. Në viset malore dhe kodrinore ekziston

klimë e përshtatshme për zhvillimin e llojeve të ndryshme të

turizmit veror dhe dimëror.

Bjeshkët e Komunës së Deçanit dallohen me një numër të

madh të majave të larta mbi 2000 m. Veçohen Maja e

Marjashit 2530 m, Majën e Qenit 2405 m, Majën e

Strellcit2377m etj.

Fig. 1. Maja e Marjashit 2530 m

Këto bjeshkë cilësohen edhe me shpatine të thepisura, me

lugina të thella, me gryka të ngushta dhe me pragje të shumta

që paraqesin bukuri të rralla natyrore jo vetëm në Kosovë por

edhe në Evropë (shih foton nr.1)

Fig. 1. Maja e Rupës 2501m

2.2. Pasuritë ekonomike e bujqësore

Bjeshkët e Nemuna kanë një pasuri të madhe ekonomike

bujqësore dhe industriale. Ato vise malore janë të pasura me

kullosa të shumta për bagëti, kroje me ujë të ftohtë dhe

kualitativ për pije, si dhe pyje me lloj-lloj drurësh që

shfrytëzohen për djegie dhe për industrinë e drurit. Duke i

pasur parasysh të gjitha këto kushte të volitshme për t’i

shfrytëzuar, popullsia e Komunës së Deçanit shekuj me radhë

i ka shfrytëzuar, dhe ende po i shfrytëzon në forma të

ndryshme këto vise.

Fig. 4. Kullosat në Bjeshkën e Belegut

(Livadhi i Kripës)

Gjatë stinës së verës populli i ka shfrytëzuar kullosat e

bollshme me bagëti, të cilat janë të shumta dhe kanë qenë

burim parësor për jetesë.

Llojet e shumta të drurëve janë burim i pashtershëm

për gjithë banorët e Komunës së Deçanit, të cilat shfrytëzohen

për ngrohje gjatë stinës së dimrit, si dhe për nevoja të

ndryshme familjare. Gjithashtu, industria e drurit i ka sjellë

shumë përfitime të mëdha banorëve të kësaj komune. Vlen të

përmendim se në Bjeshkët e Nemuna rriten afro 78 lloj

bimësh. Një numër i tyre rriten vetëm në këto bjeshkë dhe

askund tjetër (IPHK, 2015:15).

Flora e kësaj treve, në zonat me laramani

përmbajtjesh vegjetative në të cilat bëjnë pjesë: 1. Pyjet

gjetherënëse, të cilat gjenden në lartësi deri në 1500m dhe

janë të shumëllojshme, si: ahu, bungu, shkoza, frashri, panja,

lajthia etj. dhe shërbejnë si lëndë për ngrohje dhe për

industrinë e drurit. 2. Pyjet halore (pishnajat) fillojnë në lartësi

mbi 1500 m dhe janë disa llojesh si: pisha e bardhë, pisha e

zezë, bredhi i bardhë, bredhi kuq, molika etj. Këto lloje të

drurëve kanë rëndësi të madhe në industri dhe në ndërtimtari.

Të një rëndësie të veçantë janë edhe kullosat e shumta që

shtrihen në lartësi mbi 1800 m dhe që janë shumë të

përshtatshme për zhvillimin e blegtorisë. Gjithashtu kjo zonë

është e pasur edhe me bimë shëruese siç janë: pelini, lincuri

(Gentiana lutea), boronica (thrashegra), dëllinja etj. Në zonën

mbi 2500 m është zona e zhveshur, të cilës i mungon çdo lloj

vegjetacioni, por që është e përshtatshme për atraksion

(alpinizëm).

Fig. 5.Maja e Madhe

Bjeshkët e Komunës së Deçanit janë të pasura me

burime të shumta të ujit. Të gjithë lumenjtë që përshkojnë në

territorin e Komunës së Deçanit, burojnë nga Bjeshkët e

Nemuna. Kalojnë nëpër Deçan, Isniq, Llukë, Lumëbardh dhe

derdhen në Drinin e Bardhë. Nga bjeshkët e Deçanit burojnë

Lumëbardhi i Deçanit dhe Lumëbardhi i Lloqanit.

Lumëbardhi i Deçanit buron nga Bjeshka e Belegut, rrëzë

Shkallës së Hajnave, dhe bie tatëpjetë duke u bashkuar me

shumë rrjedha të tjera, duke formuar kështu Lumëbardhin e

Deçanit.

Fig. 6. Burimi i Lumëbardhit të Deçanit

Pasi që Lumëbardhi i Deçanit ka ujë të mjaftueshëm,

viteve të fundit janë ndërtuar tri Hidrocentrale për prodhimin

e energjisë elektrike. Gjithashtu vlen të përmendet edhe

ujësjellësi i Deçanit, i cili i furnizon me ujë të pijshëm pothuaj

se të gjithë Komunën e Deçanit me rrethinë. Po ashtu edhe

Hidrosistemi i Radoniqit, i cili furnizohet me ujë gjatë stinës

së dimrit dhe të pranverës nga Lumëbardhi i Deçanit, i

furnizon me ujë të pijes si dhe për ujitje Komunën e Gjakovës

dhe një pjesë të komunës së Rahovecit.

Pasuri tjetër e këtyre bjeshkëve është shumëllojshmëria

e faunës. Fauna e Bjeshkëve të Nemuna konsiderohet si

rezervuari më i madh në Ballkan.

Në territorin e Bjeshkëve të Nemuna gjenden lloje të

gjitarëve dhe shpendëve e që janë mjaft të rralla për rajonin e

Ballkanit dhe më gjerë. Këto specie janë të kërcënuara nga

zhdukja dhe për këtë arsye gjenden në listat dhe në librat e

kuq ndërkombëtar (Instituti për Planifikim Hapësinor i

Kosovës,(IPHK) ‘’Parku Nacional’’, 2015: 13-15).

Bjeshkët e Nemuna karakterizohet me faunë të pasur

me lloje endemike dhe relikte. Ajo përbëhet prej: 8 lloje të

peshqve, 13 ujëtoksorë, 10 zvarranik, 148 shpezë, 37 gjitarë,

si dhe 129 lloje të fluturave vetëm nga rendi Lepidoptera. Deri

më sot janë vrojtuar 148 lloje të shpezëve, por mendohet të

ketë mbi 200 lloje me rëndësi ndërkombëtare (IPHK, po aty,

f., 14).

Fig. 7. Kaprojtë

Ndërlikueshmëria e formave të relievit, shpërndarja

vertikale, kushtet e përshtatshme klimatike, të mbajturit gjatë

të borës dhe karakteristikat e tjera të shumta të territorit të

Bjeshkëve të Nemuna u japin mundësi të jashtëzakonshme

për zhvillimin e aktiviteteve të ndryshme turistike e

rekreative.

Hapësira e Bjeshkëve të Nemuna përbënë një tërësi

tejet të vlefshme peizazhore të cilën e karakterizojnë një sërë

lokalitetesh me vlera të lloj-llojshme natyrore. Tërësinë më

atraktive peizazhore dhe turistike e përbëjnë pyjet, barishtorët,

livadhet, degëzimi i relievit i krijuar më prerjen e një sërë të

luginave dhe grykave , lumenjve dhe përroskave, bjeshkët e

thepisura dhe liqene të shumtë i plotësojnë veçoritë e

peizazhit dhe siguron përjetim të këndshëm të kësaj natyre të

bukur më vlera joshëse të larta turistike.

Fig. 8.Terenet për skijim

Masivet e larta malore e shkëmbore mbi 2500 m i jep

mundësinë e shëtitjes së alpinisteve. Edhe hapësira prej

livadheve me kodrina e shpatina dhe atyre alpine të përshkuar

me burime të mëdha uji, ofrojnë mundësi shëtitje dhe

rekreacioni..

Kushtet natyrore me një përkufizim mundësojnë

zhvillimin e turizmit veror ashtu edhe të atij dimëror.

2.3. Kufijtë komunalë-administrativë

Bjeshkët e Nemuna, që janë nën administrimin e

Komunës së Deçanit, shtrihen në 15 bjeshkë, me një sipërfaqe

prej 174.50 km² (Hapësira e matur është marrë nga

Gjeoportali shtetëror i Kosovës).

Bjeshkët e kësaj komune kufizohen në Veri dhe në

Veriperëndim me bjeshkët e Komunës së Pejës, në Perëndim

me Republikën e Malit të Zi, në Jugperëndim me bjeshkët e

Komunës së Junikut dhe në Lindje me qytetin e Deçanit dhe

me fshatrat që shtrihen rrëzë bjeshkëve, duke filluar nga

Strellci i Epër, Lëbusha, Isniqi, qyteti i Deçanit, Hulaj,

Pobergja dhe Vokshi. Nën administrim komunal e Deçani ka

bjeshkët: Belle,Bjeshkën e Strellcit, Pleqen, Milishevcin,

Roshkodolin, Zllonopojen, Bjeshken e Belegut, Bjeshken e

Prejlepit, Bjeshken e Baballoqit, Bjeshken e Deçanit,

Kurvallen e Lloqanit,Jedoven, Pllaqicën e Vokshit.

Këto bjeshkë ndahen në gjashtë zona kadastrale: 1. ZK e

Isniqit, 2. ZK e Irzniqit, 3.ZK e Deçanit, 4. ZK e Strellcit të

Epër, 5. ZK Hulaj, 6: ZK e Pobergjës. Zonat në fjalë

administrohen nga KK i Deçanit

. 2.4. Harta e Komunës së Deçanit

Fig. 9. Harta e Komunës së Deçanit

Harta është marrë nga Gjeoportali shtetëror i Kosovës

2.5. Popullsia

(Veçori të përgjithshme)

Territori i bjeshkëve të Komunës së Deçanit është

populluar zakonisht nga popullsia shqiptare. Sipas statistikave

të vitit 1971 Deçani me rrethinë ka pasur 31378 banorë,

ndërsa në vitin 1977 Deçani me rrethinë ka pasur 37380

banorë (EKS: 1977: 9). Pas regjistrimit të popullsisë në vitin

2011, sipas të dhënave nga Agjencia e Statistikave të

Kosovës, numri i popullsisë së Deçanit me rrethinë është

40392 banorë.

Viset malore janë shfrytëzuar zakonisht gjatë stinës së

verës nga blegtorët të cilët kanë shfrytëzuar kullosat e

bollshme të këtyre viseve malore. Flitet nga pleqtë e moshuar

se dikur blegtorët kanë dimëruar me bagëti edhe gjatë stinës

së dimrit. Zakonisht popullsia e kësaj treve janë marrë me

blegtori. Kanë kultivuar dele, lopë, dhi, si dhe gomarë e kuaj,

që i kanë përdorur për bartjen e drurëve dhe të ushqimeve nga

rrafshi.

Në disa bjeshkë, siç janë Belleja e Vogël, Belleja e

Madhe, deri në vitet e 80-ta kanë jetuar familje gjatë gjithë

vitit. Më vonë kanë filluar të zbresin në fshatra të ndryshme

përreth Deçanit.

Gjatë shekullit të kaluar pothuaj se çdo e dyta familje

shqiptare ka dalë në bjeshkë me bagëti dhe me fëmijë gjatë

stinës së verës. Në të gjitha bjeshkët popullsia kanë qenë të

grupuara në vendbanime të cilat janë quajtur stanishta ose në

disa vende banishta.

Fig. 10. Stanishta e P’rronit në Bjeshkën e Belegut

Stanishtat kanë qenë të vendosura zakonisht afër

burimeve të ujërave dhe afër pyjeve, ku kanë qenë kushtet më

të volitshme për jetesë. Në stanishta kanë qenë të grupuar

familjarë të një barku ose të një gjaku. Secila familje ka pasur

stanet, të cilët në shumicën e rasteve kanë qenë të ndërtuara

nga druri, por ka pasur raste që kanë qenë të ndërtuar edhe

nga guri. Ndërsa vendet ku i kanë ngujuar bagëtinë kanë qenë

të rrethuar me drurë ose me muri dhe janë quajtur torishta.

Sa i përket numrit të familjeve të cilët i kanë

shfrytëzuar këto vise malore, nuk kemi mundur të sigurojmë

ndonjë të dhënë të besueshme për shkak se ishin asgjësuar të

gjitha të dhënat nga ushtria serbe gjatë luftës së fundit. Pas viti

1999 ato vise malore nuk janë shfrytëzuar sikur para vitit

1998 (para luftës së fundit), për arsye se Komuna e Deçanit

ishte njëra ndër komunat më të dëmtuara nga lufta në të gjitha

sektorët duke përfshirë edhe atë të blegtorisë. Tani këto vise

më tepër po shfrytëzohen nga popullsia vendase për pushime

verore.

KREU III

3.1. Toponomastika e bjeshkëve të Komunës së

Deçanit

Nëpërmjet emërtimit të vendeve, toponimia fikson

forma dhe dukuri gjuhësore që mund të vlejnë si dëshmi të

vyera për të ndriçuar udhën e përshkuar nga bartësit e atyre

emrave në shekuj, duke sjellë përpara historianit të dhëna të

besueshme e për periudha të mugëta, ndonjëherë edhe të

lashta e për të cilat nuk ka pasur asgjë të shkruar. Nga kjo

pikëpamje, në raste si ai i Shqipërisë dhe i trojeve shqiptare,

në mungesë të dokumenteve të shkruara, onomastika mbetet si

‘’arkivi gojor’’ i historisë dhe i lashtësisë së kulturës sonë në

hapësirën ballkanike (Shkurtaj, 2015:44).

Duke u mbështetur në këtë thënie të studiuesit

Shkurtaj, mendojmë se edhe territori i bjeshkëve të Komunës

së Deçanit, i cili është vazhdimësi e territorit të Bjeshkëve të

Nemuna, toponimia e këtij territori ka mbetur deri më sot

vetëm si një ‘’arhiv gojor’’ i trashëguar nga brezi në brez. Ky

vis malor historikisht është populluar nga shqiptarët.

Emërtimet e vendeve janë bërë nga vetë popullsia vendase, të

cilët i kanë shfrytëzuar ato vise gjatë stinës së verës. Ky vis

malor ngërthen në vete numër të madh të burimeve të ujit,

maja të larta, qafa, lëndina, male, shpate, gurë, shkëmbinj,

kodra etj. Po ashtu flora dhe fauna janë mjaft të larmishme në

këto vise malore. Çdo vend ku ka ndodhur ndonjë ngjarje, ku

lidhet me ndonjë person të caktuar, ku vendi apo objekti ka

ngjyrë ose formë të ndryshme, fiksohet në toponimi. Ky vis

malor del të jetë mjaft i pasur me toponime të ndërtuara sipas

(patronimisë) emra familjar, dhe sipas (antroponimisë) emra

vetjak. Po ashtu toponimet e vjelura ne terren të cilat janë

mbi 800 sosh, i kemi ndarë në: oronime, ojkonime, hidronime,

zoonime, fitonime dhe toponime që lidhen me besime fetare.

Toponimet dhe antroponimet janë emra të përveçëm

dhe, si të tillë, kanë të përbashkët burimin e tyre kryesisht nga

emra të përgjithshëm (apelativa) Shkurtaj (po aty., f. 19).

Gjatë analizimit të toponimeve kemi parë se ato janë formuar

duke pasur parasysh dy aspekte kryesore të apelativit:

aspektin prejardhjes kuptimore dhe aspektin e ndërtimit . Në

aspektin e prejardhjes kuptimore do të merrem më detajisht në

kapitullin në vijim, ndërsa në aspektin e ndërtimit të

toponimeve, do të merrem në një kapitull të veçantë duke bëre

analizë morfologjike-fjalëformuese të tyre, si: emërtime fjalë

të prejardhura, të përbëra, të përngjitura, të tipit togfjalësh, me

dy ose trigjymtyrëshe etj.

3.2. Prejardhja kuptimore e mikrotoponimisë së

bjeshkëve të Komunës së Deçanit

Onomastika e bjeshkëve të Komunës së Deçanit

është e një rëndësie të veçantë edhe nga prejardhja kuptimore

e saj. Kjo zonë malore historikisht është banuar nga popullsia

shqiptare që përbëhej nga banorët e Deçanit me fshatrat

përreth. Ky vis malore ka ruajtur historikisht disa veçori

materiale, etnografike dhe shpirtërore, me të cilat është

ndërtuar mikrotoponimia e saj.

Përbërja kuptimore e mikrotoponimeve ( qofshin ato

fjalë të prejardhura, togfjalësha të qëndrueshëm apo fjalë të

përbëra apo të përngjitura) është shumë e larmishme. Mënyra

se si populli ynë i ka emërtuar viset, duke u mbështetur në

shenja ose dukuri nga me të larmishme si: ngjyra, forma,

përmasat e vendit ose rrethana të ndryshme të ndonjë ndodhie

a veprimi që është kryer aty etj., kanë rëndësi jo vetëm në

planin thjeshtë gjuhësor, por edhe në planin shoqëror (për

psikologjinë shoqërore të kombit tonë e për njohjen e

mendësisë së tij (Shkurtaj, 2016: 62 ).

Në këtë punim nuk jemi marrë me etimologjinë e

toponimeve. Gjatë këtij punimi toponimet i kemi paraqitur në

dy trajta: e para sipas variacionit që realizohet në gjuhën e

folur, ndërsa trajta e dytë sipas varietetit standard të paraqitur

në libra kadastralë dhe në dokumente të tjera.

Paraqitjen e toponimeve jemi përpjekur që ta

prezantojmë në mënyrë origjinale, ashtu siç shqiptohet nga

popullsia vendëse. Gjatë mbledhjes së toponimeve jemi

përpjekur që t’i qëndrojmë besnik shqiptimit vendor nga

informatorët, por krahas shqiptimit vendor (dialektor) kemi

dhënë edhe trajtën e rregullt standarde, bazuar në regjistrat

kadastralë.

Duke u mbështetur në korpusin e mbledhur të makro

dhe mikrotoponimisë së këtij visi malor, kemi kuptuar se

përbërjet semantike të tyre janë të larmishme, si:

- Emra vendesh sipas fitonimisë, (bimësisë).

- Emra vendesh sipas zoonimisë, (kafshëve dhe

shpezëve të egra dhe të buta).

- Emra vendesh sipas antroponimisë dhe patronimisë,

(emra vetjakë dhe familjar).

- Emra vendesh sipas ojkonimisë, (emra

vendbanimesh).

- Emra vendesh sipas etnonimisë, (emra shtetesh,

krahinash, nënndarje tjera).

- Emra vendesh sipas hidronimisë, (emra të ujërave,

përrenj, kroje etj.).

- Emra vendesh të formuara mbi bazën e fantazisë e të

besëtytnive.

3.3. Emra vendesh sipas antroponimisë dhe

patronimisë

Toponimet dhe antroponimet janë emra të përveçëm

dhe si të tillë, kanë të përbashkët burimin e tyre kryesisht nga

emra të përgjithshëm (apelativë) Shkurtaj (Po aty,f., 19).

Bjeshkët e Deçanit kryesisht janë pronë shoqërore. Pak janë

në pronësi private. Pronat familjare, të cilat u referohen

individëve të caktuar, janë pronarë të tyre. Pronat shoqërore,

siç janë: pyjet, kullosat, ujërat etj. janë shfrytëzuar gjithmonë

nga popullsia vendase që i përket Komunës së Deçanit.

Hulumtimi ynë tregon se individët të cilët kanë

qëndruar gjatë stinës së verës në bjeshkë i kanë emëruar

vendet sipas individit që e ka shfrytëzuar atë vend, qoftë

vendbanim, kullosë apo krua, si p.sh.: Ara e Tashkit (Belle),

Kerrshi Alsë (Bjeshka e Baballoqit); Kerrshi i Alisë (Belle);

Lugu i Bojsë (Jedovë); Mrizi i Alisë (Belle); Shpati i Avdylit

(Bjeshka e Belegut); Kroni i Bek’s (Belle); Gurra e Balisë

(Bjeshka e Strellcit); Kerrshi i Bruqit (Pleqe); Kroni i Alisë

(Zharre); Kroni i Bek’s (Belle) Lugi i Balecit (Bjeshka e

Baballoqit); Lugi i Bojsë (Bjeshka e Lumëbardhit); Rroja e

Bal’s (Bjeshka e Prejlepit); Stani i Belit (Bjeshka e Strellcit);

Stanishta e Bek’s (Bjeshka e Belegut); Kodrae Shabanit

(Bjeshka e Belegut); Djegsina e Hul’s (Bjeshka e Prejlepit);

Guri i Dautit(Bjeshka e Madhe); Kroni i Dyl’s (Bjeshka e

Prejlepit); Lugi i Dyl’s (Bjeshka e Prejlepit); Livadhi i Dobres

(Bjeshka e Madhe); Prita e Ducit (Bjeshka e Strellcit); Vorri i

Dervishit (Pllaqica e Vokshit); Kerrshi i Fons (Bjeshka e

Baballoqit); Stanishta e Fazlisë (Pleqe); Kroni i Fet’s

(Bjeshka e Prejlepit); Kroni i Fon’s (Bjeshka e Lumëbardhit);

Kodra e Gol’s (Bjeshka e Strellcit); Roga e Hyl’s (Bjeshka e

Belegut); Shpella e Hyl’s (Bjeshka e Belegut); Kroni i Talit

(Bjeshka e Belegut); Shpella e Talit (Bjeshka e Belegut);

Vorri iHajdinit (Bjeshka e Prejlepit); KroniiHul’s (Zharre);

ShpellaeHamdisë (Belle); Lugjet e Halilit (Bjeshka e

Baballoqit); ÇetaeHysenit (Belle); KroniiHajdarit (Belle);

ShpellaeHajdarit (Belle); Kronii Imerit (Bjeshka e Prejlepit);

Kroni i Ibishit (Pleqe); Gropa eImerit (Bjeshka e Belegut);

Rrasat e Il’s (Bjeshka e Belegut); Ara e Januzit (Zharre);

Kroni i Januzit (Belle); P’rroni i Kajtazit (Bjeshka e

Baballoqit); Podi i Kurtul’s (Bjeshka e Strellcit); Kodra e

Lik’s (Bjeshka e Madhe); Podi i Loshit (Bjeshka e Madhe);

Vija e Lah’s (Belle); Stanishta e Malokut (Pleqe); Kroni i

Mehmetit (Bjeshka e Strellcit); Kroni iMustaf’s (Milishevc);

Shpella e Mekul’s (Belle); Qafa e Nekut (Bjeshka e Strellcit);

Lugjet e Nekut (Bjeshka e Strellcit); Kroni i Nreshit (Belle);

Kodra e Osës (Pleqe); Kroni i Préks (Belle); Lugu i Prel’s

(Kurvallë); Vorri i Pash’s (Roshkodol); Lugu i Paplit

(Roshkodol); Kroni i Pash’s (Bjeshka e Belegut); Kroni i

Ptyqit (Belle); Kroni i Ramizit (Kurvallë); Podi i Rabushit

(Bjeshka e Strellcit); Guri i Sokolit (Belle); Kroni i Smajlit

(Pllaqica e Vokshit); Kroni i Selmonit (Pleqe); Ara e Tashkit

(Zharre); Mali i Tamashit (Roshkodol); Ara e Tahirit (Pleqe);

Podi i Ptyqit (Belle); Podi i Veselit (Milishevc); Qafa e

Vuqet’s (Zharre); Bira e Zeq’s (Pleqe).

3.4. Emra vendesh sipas antroponimisë tri gjymtyrësh

Toponime të formuara me një emër konfiguracioni,

apo objekti + emra individi + emri i atit të individit, si: Stani i

Ali Bajramit (Bjeshka e Belegut); Stani i Ahmet Asllanit

(Bjeshka e Belegut); Varri i Canë Tishukit (Roshkodol);

Thepi i Deli Pjetrit (Belle); Kroni i Hysen Avdis (Bjeshka e

Lumëbardhit); Livadhi iHysen Lek’s (Bjeshka e Strellcit);

Kroni i Hazir Binakut (Bjeshka e Madhe); Ledina eMetë

Tafve (Bjeshka e Madhe); Shtegu i Metë Tafve (Bjeshka e

Madhe); Kerrshi i MarkGeg’s (Jedovë); Livadhi i Mark Geg’s

(Kurvallë); Lugu i Marash Gjeks (Belle); Stani iMark Pep’s

(Belle); Lugu i Ramë Taf’s (Jedovë); Kroni i Rrustem Fazlisë

(Milishevc); Kroni i Sylë Muj’s (Roshkodol); Kroni i Tahir

Alisë (Milishevc); Kroni i Vaso Vil’s (Pleqe); Kroni i Zekë

Ademit (Gryka e Deçanit); Kroni i Zenun Zeç’s (Pleqe); Kulla

eDemush Tahirit (Belle); Lloqi i Demë Bajramit (Bjeshka e

Madhe); Ura e Dervish Shaq’s (Gryka e Deçanit);Kroni i

gurit (Lëbushë); Te del ujt (Lëbushë), Guri i Sallakit (Strellc).

3.5.Emra vendesh sipas patronimisë (mbiemrave),

si: P’rroni i Aliaj (Belle); Livadhet e Balaj (Belle); Stanet e

Balaj (Belle); Kroni i Dabiqve (Bjeshka e Prejlepit); Stanet e

Haklaj (Pleqe); Mali i Hulve (Jedovë); Podi i Hasanramve

(Bjeshka e Strellcit); Stanishta e Lokaj (Roshkodol); Gurtë e

Lokaj (Pllaqicë); Kroni i Lokaj (Bjeshka e Prejlepit);

Stanishta e Malokve (Pleqe); Kroni i Mulaj (Milishevc);

Stanet e Mushkolve (Bjeshka e Madhe); Stanishta e Nitaj

(Jedovë); Lugu i Nitaj (Jedovë); Stanishta eOsdautaj (Pleqe);

Kroni i Osmonaj (Milishevc); Stanishta e Osmonaj

(Milishevc); Stanishta e Ponxhaj (Zharre); Guri i Rexhaj

(Roshkodol); Lugu i Symeraj (Jedovë); Stanishta e Tahirsylve

(Pleqe); Zabeli i Hysen Ag’s ( Lëbushë); Stanishta e

Ukëhaxhaj (Bjeshka e Madhe); Stanet e Osaj (Bjeshka e

Deçanit); Stanet e Gjikokaj (Bjeshka e Deçanit).

3.6.Emra vendesh sipas antroponimisë së gjinisë

femërore

Në toponiminë shqiptare besohet se nuk janë të

pranishëm shumë emrat e gjinisë femërore. Me

antroponiminë, dhe aq më pak me matronimin shqiptar nuk

identifikohen familjet, nuk identifikohen shpesh pronat e tyre,

prandaj është e kuptueshme, që me emrat e tyre të mos

ubifikohen shumë edhe ojkonimet veçanërisht, dhe

mikrotoponimet përgjithësisht ( Baliu. 2016: 84 ).

Edhe në bjeshkët e Deçanit hasim në disa toponime

që kanë marrë emrin sipas antroponimisë së gjinisë femërore.

Emërtimet e këtilla lidhen me një histori ose ngjarje të caktuar

që i ka ndodhur në të kaluarën individit. Po e japim një

shembull, toponimi Vorri i Salës (Roshkodol). Pasi që ka

vdekur në bjeshkë personi në fjalë, në mungesë mjeti për ta

transportuar kufomën në fshat, familjarët janë detyruar ta

varrosin kufomën në bjeshkë. Nga ajo ditë ai vend quhet

Vorri i Salës. Shembull tjetër kemi toponimin Rrasat e Dudës,

në Bjeshkën e Belegut. Sipas gojëdhënës thuhet se një grua

me emrin Dudë, që i përkiste etnitetit romë, ishte rrëzuar në

ato rrasa dhe kishte humbur jetën. Nga ajo ditë ai vend quhet

Rrasat e Dudës. Ose, Kroni i Shahës (Zharre); Kerrshi i Alës

(Bjeshka e Baballoqit); Kroni i Zejnisë (Bjeshka e Strellcit);

Kroni i Zejnepit (Pllaqica e Vokshit); Rrasat e Dudës

(Bjeshka e Belegut); Kroni i Hokës (Milishevc); Kroni i Hyrës

(Roshkodol); P’rroni i Honifes (Bjeshka e Belegut); Vorri i

Nënës Hylë (Belle); Roga eHylës (Bjeshka e Belegut); Shpella

e Hylës (Bjeshka e Belegut); Kroni i Jerinës (Bjeshka e

Madhe); Guri i Nuses (Bjeshka e Strellcit); Ledina e Nënave

(Bjeshka e Prejlepit); Vorrii Çik’s (Bjeshka e Madhe); P’rroni

i Plak’s (Pleqe); Lugi i Plakave (Bjeshka e Belegut); Kroni i

Çikave (Bjeshka e Belegut); P’rroni i Gabelicave (Bjeshka e

Belegut); Vorri Gjyshes (Milishevc).

3.7.Emra vendesh sipas fitonimisë

Bjeshkët e Komunës së Deçanit janë mjaft të pasura

me bimë drunore dhe barishtore, qofshin ato të egra apo të

buta. Bimët drunore janë të shumëllojshme në ato vise, duke

filluar nga drurët gjetherënëse, të cilat rriten në një lartësi

mbidetare më të ulët dhe deri te ato halore, të cilat rriten në

lartësi mbidetare mbi 1500 m. Gjithashtu edhe bimët

barishtore që rriten në ato vise janë të shumta. Një numër

shumë i madh i tyre përdoren edhe për përgatitjen e ushqimit,

pijeve dhe ilaçeve. Shumë toponime në këto vise malore

marrin emrin sipas bimëve të cilat rriten dhe zhvillohen aty:

p.sh. ahu, bredhi,pisha, çaji, molla, dardha, bungu,

poja,boronica, dëllinja, karafili, shtaraetj. Në fushën e

onomastikës është marrë Begzad Baraliu në librin e tij

‘’Onomastika e Gallapit I ‘’ dhe Skender Hoxha me librin

‘’Fitonimia dhe zoonimia e Dushkajës’’.

3.7.1.Toponimet që përmbajnë fjalën ah,-i gjendet në

oronime, si: Qafa e Ahu(i)t (Kurvallë); Kroni i Ahit (Bjeshka e

Prejlepit); Lugi i Ahit (Bjeshka e Lumëbardhit); si dhe me

prapashtesën –isht: Ahishta (Bjeshka e Prejlepit); Ahishta e

Madhe (Belle);

3.7.2.Toponimet që përmbajnë fjalën arrë,-a si: Lugi

i Arrav(e) (Belle); Arra e Pushimit (Belle).

3.7.3.Toponime që përmbajnë fjalën boronicë,-a si:

Shpati i Boronicave (Bjeshka e Madhe); N’boronica (Bjeshka

e Belegut).

3.7.4. Fitonimi brej,-a (bredh) + prapashtesa -isht

gjendet si oronim që tregon vend që ka këtë lloj druri si:

Bre(d)hishta (Belle); si dhe mikrotoponimin: Brejat Truq

(Bjeshka e Belegut).

3.7.5. Fitonimi buŋ,-i (bung), paraqitet si i vetëm për

arsye se druri i bungut rritet vetëm në atë bjeshkë si: Buŋaja

(Belle).

3.7.6.Toponime që kanë si fjalë kryesore fitonimin

çetinë,-a janë mjaft të përhapura. Ato gjenden si oronime

(emra pyjesh që dominon ky lloj druri) si: Çetinati (Belle);

Podi i Çetinave (Bjeshka e Madhe); Çetina e Orlit (Bjeshka e

Madhe); Çetat (Bjeshka e Belegut).

3.7.7. Me emrin çaj,-i dalin disa oronime, si:Livadhi i

Çajit (Milishevc); Kerrshi iLivadhit t’ Çajit (Milishevc);

Kodra e Livadhit t’Çajit (Milishevc);

3.7.8. Mikrotoponime sipas fitonimit dardhë,-a

paraqiten vetëm në dy raste, si: Dardha e Keçe (Belle);

Dardha Kullone (Belle).

3.7.9. Me fitonimin g’lli,-ja (dëllinjë), gjendet

oronimi, si: G’llija e Madhe (Bjeshka e Belegut);

3.7.10. Me fitonimin k’shtoj,–a (gështenjë), gjendet

oronimi, si:K’shtojt’(Bjeshka e Strellcit); Podi i K’shtojve

(Bjeshka e Madhe).

3.7.11.Toponime që përmbajnë fjalën kajramfil,-i

(karafil): janë emra vendesh ku rritet kjo bimë barishtore e

cila ka një aromë të mirë dhe është e njohur nga popullsia

vendase, si: Kerrshi i Kajramfilit (Milishevc); Kerrshi i

Kajramfilit (Pllaqica e Vokshit); Lugi i Kajramfilit (Bjeshka e

Belegut).

3.7.12. Toponime që përmbajnë fjalën klekë,-a:janë

formuar oronime, si: Klekat e Vogla (Roshkodol); Kroni i

Klekave t’Vogla (Roshkodol); Klekat (Bjeshka e Madhe).

3.7.13.Toponime që përmbajnë fjalën klladë,-a: janë

formuar oronime, si:Mali i Kllad’s (Roshkodol); Kroni i

Kllad’s (Roshkodol).

3.7.14. Me fjalën lejthi,-a (lajthi), gjenden oronime,

si: Kroni i Lejthisë (Bjeshka e Strellcit); Lejthia (Pleqe); dhe

varianti tjetër me prapashtesën –ishtë, në oronimin Lejthishta

(Bjeshka e Baballoqit).

3.7.15.Toponime që përmban emrin mollë,-a: janë

formuar oronime, si: Qafa e Moll’s Egër (Bjeshka e

Baballoqit); Livadhi i Moll’s (Belle).

3.7.16. Me fjalën molikë,-a: është formuar vetëm një

oronim, si: Molikat (Bjeshka e Strellcit);

3.7.17. Me fjalën plep,-i: gjenden hidronimi, si: Kroni

i Plepishtës (Belle); si dhe oronime me prapashtesën –ishte që

shënon vend me shumësi të këtij druri, si: Plepishta (Pleqe);

Plepishta (Bjeshka e Strellcit);

3.7.18.Toponime që përmbajnë fjalën pojë,-a dalin si

hidronime, si: Kroni i Pojave (Belle); Kroni i Pojave (Bjeshka

e Prejlepit); Kroni i Pojës (Bjeshka e Baballoqit); si dhe

fitonimi Poja (Bjeshka e Baballoqit); Kerrshat e Pojës

(Bjeshka e Baballoqit); si dhe oronime me prapashtesën –

ishtë: Pojishtë (Bjeshka e Prejlepit).

3.7.19. Toponime që formohen nga fjala pishë dhe

me prapashtesën –ak, si:

Pishaku i Parë, Pishaku i Dytë, Pishaku i Tretë (Bjeshka e

Belegut).

3.7.20. Me emrin Qërrshi,-a: (Qershi),gjendet vetëm

një toponim, si: Kroni i Qërrshive (Kurvallë).

3.7.21. Me emrin shtog: + prapashtesa –ishtë gjendet

oronimi: Shtogishtë (Pleqe).

3.7.22. Toponime që përmbajnë fjalën shtarë,-a dalin

oronime, si: Gropa e Shtarës (Bjeshka e Lumëbardhit); Podi i

Shtarave (Bjeshka e Belegut).

3.7.23. Me fitonimin tis,-i: gjendet oronimi: Podi i

Tisave (Pleqe).

3.7.24. Me fitonimin therrë,-a: gjendet oronimi: Podi

i Therrave (Bjeshka e Madhe).

3.8.Emra vendesh sipas zoonimisë

Në bjeshkët e Komunës së Deçanit ekzistojnë numër i

konsiderueshëm i kafshëve dhe shpezëve të egra. Të shpeshta

dalin edhe toponime me emra të kafshëve dhe shpezëve të

egra dhe të buta të cilat janë të njohura në trevat tona, si:

arusha (ariu), uki (ujku), thiu (derri),kaprolli (dreri), lopa,

dashi, dhia, bulli (bualli), cjapi, dallëndyshja, huti,

kingji(qengji), kali, orli, magari (gomari), qeni, shota, viçi.

3.9.Toponime që përmbajnë emra kafshësh të egra

3.9.1.Toponime që përmbajnë fjalën arushë,-a: (ari),

Truŋaja e Arushës (Bjeshka e Belegut); Shpella e Arushës

(Pllaqica e Vokshit); Livadhi i Arushës (Bjeshka e Prejlepit);

Fusha e Arushës (Gryka e Lloqanit); Shpella e Arushës

(Bjeshka e Deçanit).

3.9.2.Toponime që përmbajnë fjalën breshkë,-a: Mali

Breshka e Zezë (Bjeshka e Baballoqit).

3.9.3.Toponime që përmbajnë fjalën cjap,-i: Kerrshi i

Cjapit (Milishevc).

3.9.4. Toponime që përmbajnë fjalën dhi,-a: Shtegu i

Dhive (Bjeshka e Prejlepit); Rrasat e Dhive (Bjeshka e

Madhe).

3.9.5. Toponime që përmbajnë fjalën thi,-u: Pusi i

Thive (Pleqe).

3.9.6. Toponime që përmbajnë fjalën uk,-i:(ujk):

Guri i Ukit (Bjeshka e Prejlepit).

3.10.Toponimet që përmbajnë emra shpendësh

3.10.1. Toponime që përmbajnë fjalën hut,-i: Thepi i

Hutit (Belle); Guri i Hutit (Belle).

3.10.2. Toponime që përmbajnë fjalën orrl,-i: (orl),

Çetina e Orlit (Bjeshka e Madhe); Shpella e Orlave (Bjeshka

e Prejlepit).

3.11.Toponime që përmbajnë emra kafshësh të buta

3.11.1. Toponime që përmbajnë fjalën bull,-i:(buall),

Livadhi i Bull’s (Bjeshka e Prejlepit); Brini i Bullit ose Rrbia

e Bullit (Bjeshka e Belegut).

3.11.2. Toponime që përmbajnë fjalën dash,-i: Kroni

pa Desh (Bjeshka e Belegut); sipas gojëdhënës thuhet se një

bari duke i kullotur delet pranë këtij kroi, deshët i kapen në

mes veti. Bariu përpiqet t’i ndajë deshtë nga përleshja e tyre, i

godet të dy deshtë me një dru në kokë dhe të dy deshtë

mbesin në vend. Nga ajo ditë ai krua quhet Kroni P(a)odesh.

3.11.3. Toponime që përmbajnë fjalën kal,-i: Koma e

Kalit (Bjeshka e Prejlepit).

3.11.4. Toponime që përmbajnë fjalën kingj,-i

(qengj): Lugi i Kingjave (Bjeshka e Belegut).

3.11.5.Toponime që përmbajnë fjalën lopë,-a: Kodra

e Love (Roshkodol); Podi i Love (Bjeshka e Belegut); Leqet e

Love (Bjeshka e Belegut).

3.11.6. Toponime që përmbajnë fjalën magar,-i

(gomar): Shkalla e Magarit (Milishevc).

3.11.7. Toponime që përmbajnë fjalën qa(e)n,-i

(qen): Kerrshi i Qenit (Belle); Majae Qenit (Bjeshka e

Belegut).

3.11.8. Toponime që përmbajnë fjalën viç,-i: Livadhi

i Viçit (Belle); Puset e Vjetave (Bjeshka e Lumëbardhit);

Liqeni i Vjetave (Pllaqica e Vokshit).

3.11.9. Toponime qëpërmbajnë fjalën ka,-u (gjedh-i):

Podi i kive (Lëbushë).

KREU IV

4. Struktura gjuhësore e toponimeve të bjeshkëve

të Komunës së Deçanit

Toponimet e regjistruara kanë strukturë të larmishme

gjuhësore. Në vazhdim të punimit do të sqarohen disa nga

strukturat karakteristike të ndërtimit të tyre.

4.1.Onomastika eufemistike

Në onomastikën shqiptare ka edhe raste që

emërvendet (toponimet) dhe emrat e njerëzve (antroponimet)

pasqyrojnë më dukshëm edhe mendësitë e ndryshme, si turpi a

ndrojtja, dëshira të lidhura me bestytni a koncepte të caktuara,

qoftë edhe pse të tejkaluara tashmë, por që kanë pasur ndikim

në rrjedhën e shekujve (Shkurtaj. 2015:88/89).

Sipas Shkurtaj,(Po aty, f. 88/89) p.sh. në rastet kur

ndonjë emërvend ka ndonjë kuazihomonimi me fjalë të tilla,

që zakonisht mënjanohen me eufemizma, si pjesë intime të

trupit të njeriut, kjo shtrihet edhe në onomastikë. P.sh.

Toponimi Podi i Çukares (Bjeshka e Belegut); në bisedat e

grave nuk përdoret ky term, zëvendësohet me dysorin Podi i

Love (Bjeshka e Belegut).

Po ashtu toponimin Kerrshi i Karaxhahnemit

(Pllaqica e Vokshit); e hasim me dysorin Kerrshi i Xhahnemit.

Emri nuk shqiptohet i plotë nga gratë dhe vajzat e asaj treve.

Kështu krijohet riemërimi eufemistik Kerrshi i Xhahnemit,

Kerrshi i Karmeve (Roshkodol). Podi si Qimë (Milishevc) etj.

4.2. Toponime që përmbajnë rrënjën mirë, keq,

bukur

Toponimet që përmbajnë si rrënjë ose si pjesë

përbërëse mbiemrat cilësor ( i, e) mirë, (i, e) keq-e, (i, e)

bukur, janë mjaft të përhapura në bjeshkët e Komunës së

Deçanit, si: Dardha e Keqe (Belle); Kerrshi i Keq (Bjeshka e

Prejlepit); Shkalla e Keqe (Pllaqica e Vokshit); Kodra e Keqe

(Bjeshka e Baballoqit); Prroni i Keq (Bjeshka e Baballoqit);

Kerrshat e K’qi (Bjeshka e Baballoqit); Kroni i Keq (Bjeshka

e Baballoqit); Prroni i Keq (Roshkodol); Shkalla e Keqe

(Jedovë); Shkëmbi i Keq (Bjeshka e Madhe).

Në bashkëlidhje e kundërvënie me toporrënjën(i, e)

keqe, ndeshim edhe emërtimet mbi bazën e mbiemrit (i, e)

mirë (Shkurtaj, 2015: 90-91). Si: Podi i Mirë (Pleqe); Vorret

e Mira (Pleqe); Podi i Mirë (Bjeshka e Prejlepit); Kroni i Mirë

(Belle); Bukuria ( Jedovë).

4.3.Toponime që lidhen me mite dhe besime fetare

Toponimet të cilat janë ndërtuar mbi bazën e miteve

dhe të besimeve fetare janë prezentë në bjeshkët e komunës së

Deçanit. Toponimet e këtij lloji janë ndërtuar mbi bazë

mitologjike të cilat përmbajnë emrat e qenieve mitologjike

tipike shqiptare si: dragoi, shtriga, zanë etj. Shkurtaj, (Po aty:

92 ). Siç duket në këto vise malore kemi një trashëgimi të

lashtë të emërtimeve të vendeve me figura mitologjike

shqiptare, siç është dragoi. Këtë emër e hasim në Pllaqicën e

Vokshit te toponimi i quajtur (Ku kanë k’cy Dragojt). Nuk

dihet sa është i vjetër ky toponim, por një gjë duhet ta kemi

parasysh se dragoi si figurë mitologjike shqiptare është e

lashtë. Gjergj Fishta në ‘’Lahute e Malcisë’’ luftëtarët trima

që i dalin zot atdheut i krahason me dragonj (Fishta, 1925:

18).

Në mitologjinë shqiptare dragoi ka përfaqësuar qenie

pozitive që luftonte kundër kuçedrës për t’i çliruar njerëzit

nga të bëmat negative të saj. Në toponimin në fjalë nuk dihet

se a bëhet fjalë për dragonj si figura mitologjike, apo për

trimat malësorë që i kanë dalë zot vendit e që krahasohen me

dragonj.

Një figurë mitologjike mjaft e njohur në trevat

shqiptare është edhe shtriga. Ajo në përralla paraqitet si

personazh negativ dhe e shëmtuar që i bën keq njerëzimit. Në

Bjeshkën e Belles gjendet toponimi me emrin Shpella e

Shtrigave, në Roshkodol kemi një tjetër toponim me emrin

Kroni i Shtrigave. Siç shihet emërtimet e vendeve në viset e

bjeshkëve të Deçanit me rrethinë, duken të jenë të lashta. Ai

popull, i cili i ka shfrytëzuar ato vise në forma të ndryshme,

ka qenë e nevojshme që edhe vendet të emërtohen nga vet

populli. Sikur se zakonet, doket, traditat shqiptare që janë

trashëguar brez pas brezi, ashtu edhe mitet dhe figurat

mitologjike janë pjesë e asaj trashëgimie.

Toponimet që përmban fjalën vorr,-i ( varr-i ):

lidhen kryesisht me një histori apo me një person të caktuar që

është varrosur në atë vend, si: Vorri i Canë Tishukit

(Roshkodol); Vorri i Çikës (Bjeshka e Madhe); Vorri i Çikës

(Jedovë); Vorri i Dervishit (Pllaqica e Vokshit); Vorri i

Hajdinit (Bjeshka e Prejlepit); Vorri i Nënës Hylë (Belle);

Vorret e Mira (Pleqe); Vorri i Pashsë (Roshkodol); Vorri i

Plakut (Bjeshka e Strellcit); Vorret te Qafa (Bjeshka e

Lumëbardhit); Vorri i Rrustem Hasit (Bjeshka e Baballoqit);

Vorri i Salës (Roshkodol); Vorret e Shehitëve (Dëshmorëve),

( Milishevc); Këto varre datojnë që nga viti 1921, ranë

dëshmorë burra nga Isniqi duke luftuar me forcat serbomalazeze.
Vorret (Bjeshka e Belegut); Vorret e Vajzave

(Milishevc); Si emërtime vendesh të shenjta të besimit

mysliman janë: Tyrbja (Bjeshka e Belegut); Lugi iXhamisë

(Milishevc); Gropa e Shȇjtë (Roshkodol).

4.5.Toponime onomatopeike

Nuk janë të shpeshta toponimet me bazë

onomatopeike, por hasim në disa raste si: Kroni i Murmurims

(Bubullimës) Bjeshka e Baballoqit); Kerrshi i Dajreve

(Pllaqica e Vokshit); Shpati i Rrokaqave (Bjeshka e Belegut);

Kerrshi i Zonave (zërave) Bjeshka e Belegut). Për toponimin e

fundit është karakteristike jehona që përsëritet sa e sa herë kur

ndonjëri lëshon zë të lartë afër këtij shkëmbi. Jehona

shkaktohet nga numri i madh i majave të maleve përreth këtij

vendi me këtë toponim.

4.6.Toponimet me numëror

Toponime që ndërtohen mbi bazën e numërorëve janë

të shumta në viset malore të bjeshkëve të Deçanit. Toponime

të këtilla si bazë të togfjalëshit kanë një numëror. Kjo mënyrë

e formimit të toponimeve është e njohur në shqipe.

Toponime që janë me strukturë togfjalëshi numër +

emër, si: Tre Gurtë, Dy Gurtë (Bjeshka e Belegut); Tre Kroj’t

(Bjeshka e Prejlepit); Tre Kazanat (Bjeshka e Prejlepit); si

dhe toponime me togfjalësh, si: Shpella e Tre Gurve (Bjeshka

e Belegut); Lisi me Dy Degë (Bjeshka e Prejlepit).

4.7. Toponimia dygjuhëshe

Një çështje me interes për të dëshmuar mbijetesën dhe

qëndresën e shqipes ndaj asimilimit edhe në emrat e trojeve

është prania e emërtimeve dyfishe apo dygjuhësore (Shkurtaj,

po aty, f., 70).

Në toponimet e bjeshkëve të Deçanit hasen disa

emërtime dygjuhëshe që tregon qëndresën dhe mbijetesën e

gjuhës shqipe ndaj trysnive të gjuhëve të huaja në periudha të

ndryshme kohore. Kjo trysni vërehet edhe në riemërtimet e

vendeve në harta topografike që i ka përpiluar administrata

serbe(Shih fig. 11, f., 35). Më së miri këtë dukuri e dëshmojnë

hartat topografike të përpiluara para vitit 1970 nga Ushtria e

ish- Jugosllavisë, që përdoreshin për nevoja ushtarake. Në

këto harta toponimia e bjeshkëve të Deçanit është e regjistruar

me bazë sllave dhe në disa raste marrin prapashtesën (-vič). Si

ilustrim për këtë shërbejnë toponimet: Stanet e Kuqve,në

Bjeshkë të Madhe të Deçanit. Në hartat topografike të vitit

1972tëhartuara nga Instituti Gjeografik i ushtrisë jugosllave të

njëjtin toponim e gjejmë me emrin Kuč Stanove. Gjithashtu

edhe në disa patronime përsëritet e njëjta dukuri, duke iu

shtuar prapashtesa (-vič), si: Stanet e Osajve, Stanet e

Mushkolajve, Stanet e Gjikokajve (Bjeshka e Madhe); në

harta topografike kemi Osovič stanovi, Muškovič stanovi,,

Đukokovič stanovi. Shih fig 11.

Fig. 11. Hartë topografike- Gjeravica 1: 25 000

Duke pasur strukturë dhe semantikë të qartë, të

shumtën e herës të ngritur mbi bazën e apelativëve të njohur,

toponimia shqiptare ka qenë lehtësisht e kalkulueshme në

gjuhët e sunduesve (Shkurtaj, po aty. f., 70).

Shumë qartë flasin toponimet dygjuhëshe, shqipsllavisht, që i hasim të disa oronime, si: Qafa e Madhe, Qafa e

Vogël (Bjeshka e Madhe), që në sllavisht u ndërrohet vetëm

mbiemri: Velika Čafa dhe Mala Čafa, ose Maja e Qenit

(Bjeshka e Belegut), që në sllavisht del: Pasji vrh. Toponim të

këtij lloji takojmë përsëri në Bjeshken e Belegut, si: Gllija e

Madhe, që në sllavisht është përkthyer Velika kleka (Shih. fig.

11).

Emërtimet e vendeve të regjistruara në harta

topografike, siç po shihet, janë bërë larg origjinaliteti të tyre.

Shumë toponimeve iu ndërrohen emërtimet duke i përkthyer

dhe përshtatur në gjuhën serbe. Gjendja në terren tregon një

pa përputhshmëri të qartë të të njëjtave toponime nëpër ato

vise malore. Kjo tregon një tendencë të vazhdueshme të

pushtetit asimilues serb mbi shqiptarët dhe gjuhën e tyre.

Ndikimin më të fuqishëm të sllavishtes në toponiminë

e Kosovës e ka sjellë pesha dhe infiltrimi i gjuhës së

administratës. Deri vonë gjuhë me prestigj ishte gjuha serbe

dhe ndikimi i saj u përhap edhe në toponiminë e viseve

malore. Një rast tjetër i hidronimit në Gryken e Deçanit

mendojmë se është edhe Lumëbardhi i Deçanit, që buron nga

bjeshkët e Komunës së Deçanit dhe rrjedh nëpër Grykën e

Deçanit, pranë fshatit Lumëbardhë dhe derdhet në Drinin e

Bardhë. Në harta topografike dhe ato kadastrale ky hidronim

është përshtatur në gjuhën sllave Bistrica e Deçanit ose

(Dečanska Bistrica).Vlen të përmendim studiuesin (Sejdiu,

2002: 129), i cili gjatë rishikimit dhe shqyrtimit të toponimisë

kosovare, thot se ‘’Vëmendja jonë ishte e përqëndruar në

hulumtimin dhe rikthimin e këtyre strukturave, që shumë

shpesh dilnin të kalkuluaka a të përkthyera apo të adaptuara

madje edhe të deformuara nga administrata e pushtuesve të

ndryshëm, sidomos atyre sllav’’. Dukuri e shpeshtë procedimi

ishte dhe rimotivimi si formë më e lehtë emërtimi.

Sipas studiuesit Iljaz Rexha, emërtimi Lumëbardhi

(Lumbarz-i) i Deçanit ky vendbanim e ka marrë emrin sipas

lumit me të njëjtin emër, të cilin administrata sllave e quan

Bistrica. Nuk del i shënuar në burimet e hershme mesjetare,

meqë ka mbetur jashtë regjistrimeve të timareve të sistemit

osman, gjatë shekujve XV-XVI. Nuk ka dyshim se toponimi

është mjaft i vjetër, të cilin për të parën herë e kam gjetur të

shënuar në një dokument gjyqësor të proviniencës osmaneturke nga shekulli XVII, origjinali i të cilit ruhet te

orientalisti, Jusuf Lataj nga i njëjti fshat, dokument ky që u

zhduk nga lufta e fundit në Kosovë (1998-1999), por fotokopja

ruhet në Fondin ‘’Varia’’ në Arhivin Kombëtar të Kosovës, në

Prishtinë dhe një kopje në bibliotekën personale të autorit

(Rexha,2005: 103-104 ).

Ky toponim bitematik dygjymtyrësh, në këtë dokument

ishte shënuar me formën turke Lumbarz, i sajuar nga trajta e

mirëfilltë e shqipes Lumbardhi ( Rexha, po aty, f. 103-104).

Gjithashtu kemi hidronimin P’rroni i Zallit t’Rups, i

cili buron nga bjeshkët afër kufirit me Shqipërinë. Në harta

topografike figuron me emrin Albanski Potok. Nuk kemi

ndonjë të dhënë se kur është emëruar me këtë emër. Afër tij

gjendet hidronimi Prroni i Gjes, (Përroi i Gjuetisë,) që në

disa raste e gjejmë të shënuar në gjuhën sllavesi Lovski Potok.

Gjithashtu kemi oronimin Mali i Gjesë (Bjeshka e Baballoqit),

një vend i pasur me kafshë të egra siç janë: derrat, kaprojtë

dhitë e egra etj., ka qenë gjithmonë vend i përshtatshëm për

gjueti. Në dokumente zyrtare, harta topografike e gjejmë me

emrin Kozhnjar. Këto riemërime janë bërë nga administrata e

asaj kohe, kah mesi i shekullit të kaluar dhe janë shpallur zona

të mbrojtura me ligj.

4.8. Toponimet në harta topografike dhe kadastrale

Toponimet në harta kanë karakter informativ,

orientues e shkencor dhe janë me vlera historike për

paraqitjen e autoktonisë së një populli. Kërkimet shkencore të

toponimeve vazhdojnë së zbuluari shtrirjen e një populli në

periudha historike (Meha, 2013: 110).

Parimet për paraqitjen e toponimeve në harta

kërkojnë që emërtimet dhe kuptimet gjeografike të jenë

pikërisht ashtu siç i ka përdorur vetë populli që ka jetuar apo

jeton në ato treva. Pra, në paraqitjen e toponimeve kërkohet

origjinaliteti i tyre Toponimet e objekteve gjeografike në hartë

duhet t`u përgjigjen të njëjtave në natyrë. Këto parime të

paraqitjeve të toponimeve në harta kanë qenë në diskutime

dhe në shumë tubime e kongrese të gjeografëve, hartografëve

e të punëtorëve shkencor të onomastikës. Toponimet gjatë

historisë zakonisht ndërrojnë për dy arsye:

-për shkak të ndryshimeve që kanë ndodhur në kuadër të

kulturës kombëtare gjatë shekujve;

-për shkak të pushtimit të një vendi-populli nga një popull

tjetër me kulturë e traditë tjetër, i cili e bën edhe ritoponimin

sipas gjuhës dhe traditave të veta(Meha, po aty., 110).

Planet dhe hartat e para për këto treva shqiptare së

pari i punuan ekipet ruse e më vonë Instituti Gjeografik

Ushtarak i Beogradit. Këto harta janë përpiluar për qëllime

ushtarake dhe politike (Meha, po aty, f., 111).Sllavizmi i

toponimeve në harta dhe në administratë është i dukshëm

kudo. Ai është bërë me qëllim që ta dëshmojë shtrirjen e

sllavëve edhe në këto vise malore. Mbishkrimet dhe

toponimet janë të regjistruara në alfabetin cirilik. Këto shihen

më së miri në hartat kadastrale ku janë të paraqitura një numër

i konsiderueshëm toponimeve (Shih fig. 12).

Fig. 12. Hartë kadastrale1: 25 00 ZK Deçan

Karakteristikë e këtyre ritoponimeve është se në

fillim, në hapin e parë të ndryshimit apo të përvetësimit të

tyre, janë shkruar toponimet shqiptare me alfabet cirilik,

pastaj në hapin e dytë të regjistrimit për prezantim si troje

sllave i kanë përkthyer apo i kanë ndërruar tërësisht (Meha, po

aty). Një shembull të tillë e kemi në fig. 13.

Fig. 13. Hartë kadastrale 1: 2500 ZK Isniq

Hartat topografike, të cilat i kemi shfrytëzuar gjatë

këtij punimi, i kemi marrë nga -ish ushtari i UÇK-ës, Bekë

Osmonaj nga Isniqi, pas rënies së Karaullës së Koshares, në

vitin 1999,kishte marrë hartat ushtarake serbe të gjetura aty.

Ndërsa hartat kadastrale me toponime i kemi marrë në

Drejtoratin e Urbanizmit dhe disa në zyrat e Kadastrës të

Komunës së Deçanit ( Shih figurën 11, 12 dhe 13).

4.8.1. Hartë topografike

Fig.11. Hartë topografike 1:25 000

4.8.2.Hartë me toponime

Fig. 12. Hartë kadastrale me toponime 1: 39, 000, ZK

Isniq

4.8.3. Hartë me toponime

Fig.13.Hartë kadastrale me toponime 1:39, 000 ZK Izniq 2

Hartat janë marrë nga Drejtorati për Urbanizëmnë KK të

Deçanit, vetëm për realizimin e këtij punimi.

4.9. Toponimet në periudha të ndryshme kohore

Në tabelën e mëposhtme, në katër shtylla jemi

përpjekur të paraqesim krahasimin e toponimeve në periudha

të ndryshme kohore. Në kolonën e parë të tabelës kemi dhënë

toponimet nga hartat topografike e vitit 1972. Në kolonën e

dytë kemi dhënë toponime nga hartat topografike të marra nga

Agjencia Kadastrale e Kosovës e vitit 1992. Në kolonën e

tretë kemi dhënë toponimet nga Gjeoportali Shtetëror i

Kosovës i vitit 2004, 2009 dhe 2012. Në kolonën e katërt

kemi dhënë toponimet e vjela nga goja e popullit. Zakonisht

janë intervistuar barinjtë të moshuar që kanë kaluar kohën

nëpër ato vise malore gjatë stinës së verës.

1	2	3	4
Toponimet sipas Hartës topografike të vitit 1972, të hartuara në Beograd për qëllime ushtarake.	Toponimet sipas Hartave topografike të AKK –ës, të hartuara për çështje kadastrale bot. i vitin 1992.	Toponimet sipas Gjeoportalit shtetëror të Kosovës të hartuar në vitin 2004, 2009 dhe 2012.	Toponime të vjelura nga goja e popullit.
Čelija		Çelia	Çelia
Kerši i čelis		Kulla e Çelisë	Kulla e Çelisë
Dečanski Bistrica		Lumbardhi i Deçanit	Lumbardhi i Deç.
Streočki stanovje	Stanet e strellcit	Stanet e strellcit	Stanet e Strellcit
Maja Streoc 2377		Maja e Strellcit	Maja e Strellcit
Čafa e Nekit	Qafa	Çafa e Nekut	Çafa e Nekut
Streočki Planina	Bjeshka e Strellcit	Bjeshka e Strellcit	Bjeshka e Strellcit
Čafa e kronit	Qafa	Çafa e Kronit	Çafa e Kronit
Kerši i kuč	Shkëmbi i Kuq	Shkëmbi i Kuq	Guri i Kuq
Kodra belaja	Kodra	Kodra e Bellasë	Kodra e Belles
		Guri i Sokolit	Guri i Sokolit
Špela e zeze		Shpella e Zezë	Shpella e Zezë
Belišta		Belishta	Belishta
Baljaj stanove		Stanet e Balajve	Stanet e Balajve
Proni i baljaj		Prroni i Balajve	Prroni i Balajve
Keršat e cers		Shkëmbi i Cerks	Guri i Cers
Tahirsuljaj stanovi	Stanet e Tahirsylve	Stanet e Tahirsylve	Stanet e Tahirsylve
Cerski potok		Përroni i Cerks	Prroni i Cers
Čafa e ahit	Qafa	Çafa e Ahut	Çafa e Ahit
Plečki potok		Përroi i Pleçes	Prroni i Pleçes
Donja Pleča	Pleqa	Pleçja e Poshtme	Pleçja e poshtme
PLEČA	Pleqa	Pleçja	Pleçja
Gornja Pleča	Pleqa	Pleçja e Epërme	Pleçja e Epërme
Čafa Miliševac	Qafa Ndarëse	Çafa e Milishevcit	Çafa e Milishevcit
Lovska berda	Gjeja	Kodra e Gjuetisë	Kodra e Gjuetisë
Prilepska strana	Stanet e Prilepit	Stanet e Prejlepit	Stanet e Prejlepit
Prilepska planina	Bjeshka e Prilepit	Bjeshka e Prejlepit	Bjeshka e Prejlepit
Rudina	Rudinat	Rudinat	Rudinat
Bajrak		Maja e Bajrakut	Maja e Flamurit
Trungaja		Trungishta	Trungaja
Beleški potok		Prroni i Belegut	P’rroni i B. Beleg.
Kožnjar	Kozhjer	Koshnjari	Kozjerr
Livada Balaj		Livadhet e Babaj	Livadhet e Babajt
Babaločki stanovi	Stanet e Baballoqi	Stanet e Babaj	Stanet e Babajt
Albanski potok		Albanski Potok	P’rroni i Zallit
Korija	Korija	Koria e Carrabregut	Koria e Carrabreg.
Žig	Zhig	Zhigu	Zhigu
Velika žegina	Zhigine	Zhegina e Madhe	Zhegina e Madhe
Gurtë e regovcit		Gurtë e regovcit	Gurtë e Regovcit
Livade Kelimark		Livadhi Kelimark	Livadhi Kelimark
Kodra Karađa		Kodra Karaxha	Kodra Karaxh
Proni Demuk		Prroni Demuk	P’rroni i Demuks
Proni Budoši		Prroni Budoshi	P’rroni i Budoshit
Uzbilj	Uzbil	Yzbil	Yzbyl
Prapštija	Prapshtija	Prapshtija	Prapshtija
Kerši i Markgegs	Shk. i Mark Gegës	Kerrshi i Markgegs	Kerrshi i Markgegs
Žar	Zhar	Zharre	Zharre
Jedove	Jedove	Jedova	Jedovë
Kerši Jedovs	Jedove	Kerrshat e Jedovës	Kerrshi i Jedovës
Kunora		Bukuria	Kunora
Brinja e ripit		Rrypi	Rrypi
Proni i livadit	Livadhet	Livadhet	Livadhet
Gropa magaric			Shkalla e Magarit
Gura e mir		Kroni i Mirë	Kroni i Mirë
Gura i čuršis			Kroni i Qerrshijave
Kroni i gusis			Kroni i Gusisë
Kroni tedel			Kroni Tedel
Derviškom		Dervishkom	Dervishkomi
Guri i gat	Guri i Gate	Guri i gatë	Guri i Gatë
Ljogi i prell	Lugi Prelesh	Lugi i Prelës	Lugi i Prelës
Kurvala	Kurvalla	Kurvalla	Kurvalla
Borovnice	Boronice	Boronica	Boronicat
Kroni i škals		Kroni i Shkallës	Kroni i Shkall’s
Kroni mir		Kroni i Mirë	Kroni i Mirë
Kroni alidecit		Kroni i Alidecit	Kroni i Alidecit
Osovič stanovi	Stanet e Osajve	Stanet e Osaj	Stanet e Osajve
Muškovič stanovi		Stanet e Mushkolaj	Stanet e Mushkol.
Đukokovič stanovi		Stanet e Gjikokaj	Stanet e Gjikokve
Muškovič stanovi	StanetCerrnobresh	Stanet e Mushkolaj	Stanet e Carrabre.
Kuč stanovi		Stanet e Kuqve	Stanet e Kuqve
Vel. Čafa	Qafza	Çafa e Madhe	Çafa e Madhe
Mal. Čafa	Qafza	Çafa e Vogël	Çafa e Vogel
Koriae cernobregit	Korija	Kori. e Carrabregut	Koria e Carrabreg.
Vercinaecernobregit		VerdhcinaCarrabre.	Verdhcina e Carra.
Guri gat	Guri iGatë	Guri i Gatë	Guri i Gatë
Beška Belegit	Bjeshka e Belegve	Bjeshka e Belegut	Bjeshka e Belegut
Četa Marjašit	Qeta e Marjashit	Çeta e Mirashit	Çetat e Imerjashit
Velika kleka		Dëllinjat e Mëdha	Gllija e Madhe
Maja made	Maja e Madhe	Maja e Madhe	Maja e Madhe
Pasji vrh	Maja e Qenit	Maja e Qenit	Maja e Qenit
Maja Rops 2501		Maja e Rupës	Maja e Rup’s
Beleški potok		Prroni i Belegut	P’rroni i B. Beleg.
Roški dol	Rashik	Rashki Dol	Roshkodol
Maja bajrakut		Maja e Bajrakut	Maja e Flamurit
Velika podina	Rrafshi i Madh		Podinat e Mëdha
Stano polje
Miliševski katuni	Milishevc	Katuni i Milishevcit	Milishevci
Lovska brda	Gjeja	Kodra e Gjuetisë	Kodra e Gjuetisë
Pašina izvor	Burimi i Pashës	Çeshmja e Pashës	Kroni i Pash’s
	Prroni i Gjuetisë		P’rroni i Gjes
	Gudeli		Guzheli
	Burimi i Alisë		Kroni i Alisë
	Burimi i Hyrës		Kroni i Hyr’s
	Kodra e Love		Kodra e Love
	Stanet e Epra		Stanet e Epra
	Ujte e Zi
	Qeta e Vogel		Qafa e Vogel
	Rrafshi i Mirë
	Lumi i Tahirit		Kroni i Tahirit
	Prroni i Keq		Prroni i Keq
	Ortiqet		Orteku
	Maja Biliber		Maja e Biliburit
	Mali Bilibar		Mali i Biliburit
	Pylli Bilibur
	Zabeli i Madh
	Pylli në Osoje		Mali i Osojnes
	Maja fazlis		Stanishta e Fazlisë
	Stanet kajtdove		Stanet e Kajdove
	Guri i Pishave
	Shkambi i Madh		Kerrshi Madh
	Guri Kurtush		Guri Katerqosh
	Guri i Zi		Guri i Zi
	Arat te Stani		Ara e Stanit
	Kodra e Kuqe		Kodra e Koqakit
	Fusha e Gurve		Fushe e Gurve
	Orteku i Ures		Orteki
	Boja		Lugu i Bojës
	Kungja		Ner Kungja
	Stanet e Gurit		Stanet e Guricave
	Zumerdan		Zymerdani
	Qardaku i Gurit		Guri i Çardakut
	Lisi i Binakut		Lisi i Binakut
	Konaqishte		Konaqet
	Shpati i Osojes		Mali Osojnes
	Rihnat		Rrinat
	Lojzat		Lojzat
	Kllada		Kllada
	Kodra		Kodra
	Lugina		Lugina
	Bregu		Bregu
	Shterbaje		Shterrpaja
	Shkambi Dervishit		Varri i Dervishit

4.10. Përbërja morfologjike e fjalëformuese e toponimisë
së bjeshkëve të Deçanit

Ashtu si semantika e toponimisë, madje edhe më

tepër se ajo, e parë në tërësinë e vet, përbërja morfologjike e

fjalëformuese e toponimisë shqiptare na jep mundësi të

shohim aty një sistem që karakterizohet nga uniteti strukturor,

nga zotërimi në të i krye tipave dhe krye strukturave të

shqipes, të njëjta dhe të shtrira gjerë e gjatë në të gjitha trevat

shqiptare (Shkurtaj, 2015: 97).

4.11.Toponime të formuara nga emra të përgjithshëm

Shumë toponime në bjeshkët e Deçanit janë formuar

drejtpërdrejtë nga emra të përgjithshëm (apelativë) të shqipes.

Emërtime të tilla janë ndërtuar mbi bazën e emrave të drurëve,

bimëve, oronimeve të ndryshme, si: Ahishta (Belle); Ahishta

(Bjeshka e Prejlepit); Arra e Pushimit (Belle); Qafa e Ahit

(Kurvallë); Lugi i Ahit (Bjeshka e Lumëbardhit); Banishta

(Milishevc); Buŋaja (Belle); Qukëlinat (Pleqe); Çetinat

(Belle); Fierishtat (Belle); Qafa e Livadhit (Bjeshka e

Belegut); Klekat (Bjeshka e Prejlepit); Kerrshi i Karafilit

(Bjeshka e Prejlepit); Shpati i Madh (Bjeshka e Lumëbardhit);

Molikat (Belle); Pojishta (Bjeshka e Prejlepit); Plepishta

(Pleqe); Lisat e Rrallë (Bjeshka e Baballoqit); Livadhi Rrafsh

(Bjeshka e Prejlepit); Shtogishta (Pleqe); Shpatijet

(Roshkodol); Selishta (Belle); Trungaja (Bjeshka e Belegut);

Zallinat (Bjeshka e Belegut); Stanishta e P’rronit (Bjeshka e

Belegut) etj.

Toponime të ndërtuara mbi bazën e emrave të

përgjithshëm me strukturë parafjalë + emër, si: Ner Kungja

(Bjeshka e Madhe); Mas Shkallash (Bjeshka e Belegut).

Toponime të ndërtuara me strukturë emër + parafjalë

+ emër, si:Guri me Kapuç (Belle); Kroni me Ballë (Bjeshka e

Madhe); Kerrshi me Strehë (Belle); Kroni (në) nꞌStane

(Bjeshka e Strellcit); Kroni te Currjelat (Milishevc).

Toponime të ndërtuara me fjalën bjeshkë,-a:janë të

shumta në bjeshkët e Deçanit, për arsye se shumë fshatra të

Komunës së Deçanit i kanë bjeshkët e veta që i shfrytëzojnë

gjatë stinës së verës, si: Bjeshka e Belegut, Bjeshka e

Prejlepit, Bjeshka e Strellcit,Bjeshka e Madhe, Bjeshka e

Baballoqit, Bjeshka e Lumëbardhit.

Toponime me fjalën mal,-i: Mali i Biliburit

(Roshkodol); Mali i Babinës (Milishevc); Mali i Podit

Banishtë (Milishevc); Mali i Klladës (Roshkodol); Mali

iKerrshit Kyçs (Roshkodol); Mali i Marjashit (Roshkodol);

Mali i Vogël (Bjeshka e Belegut); Mali i Zi (Bjeshka e

Belegut); Mali ku o vra Mal Hasani (Bjeshka e Prejlepit);

Mali i Milishevcit (Milishevc); Mali i Përroit të Gjesë

(Roshkodol); Mali i Strellcit (Bjeshka e Strellcit); Mali i

Tamashkit (Roshkodol); Mali i Zllonopojsë (Zllonopojë);

Mali Troçkë (Belle).

Toponime të formuara nga fjala qafë,-a+ emër të

rasës gjinore, si:Qafa e Ahit (Kurvallë); Qafa e Belegut

(Roshkodol); Qafa e Bigave (Bjeshka e Baballoqit); Qafa

eCurrjelave (Milishevc); Qafa e Gjes (Milishevc); Qafa e

Jelenkit (Roshkodol); Qafa eKronit (Belle); Qafa e

Kopaonikut (Belle); Qafa e Kunorave (Jedovë); Qafa e Kyqs

(Roshkodol); Qafa e Livadhit (Bjeshka e Belegut); Qafa e

Livadhit (Bjeshka e Baballoqit); Qafa e Liqenit (Bjeshka e

Lumëbardhit); Qafa e Lumardhit (Milishevc); Qafa e

Milishevcit (Pleqe); Qafa e Mrizeve (Pleqe); Qafa e Niut

(Bjeshka e Strellcit); Qafa e Pllaqicës (Pllaqicë e Vokshit);

Qafa e Podinave (Bjeshka e Baballoqit); Qafa eRudinës

(Bjeshka e Prejlepit); Qafa e Roshkodolit (Bjeshka e Belegut);

Qafa e Vuqetës (Zharre); Qafa e Zavojit (Roshkodol); Qafa e

Vrrinit (Bjeshka e Lumëbardhit).Me fjalën qafë dalin edhe

disa toponime tri gjymtyrëshe, si: Qafa e Lugut Kronit

(Belle); Kerrshat eQafës Kronit (Belle); Qafa e Moll’s Egër

(Bjeshka e Baballoqit); Kroni i Qafës Milishevcit (Milishevc);

Kroni i Qafs Kronit (Belle); Qafa e Lugit t’ Koritave (Belle);

Qafa e Lëndinës Butë (Belle).

Toponime me fjalën shpellë,-a: Shpella e Shtrigave

(Belle); Shpella e Madhe (Belle); Shpella e Mekuls (Belle);

Shpella e Orlave (Bjeshka e Prejlepit); Shpella Pafund

(Bjeshka e Lumëbardhit); Shpella e Popit (Bjeshka e

Lumëbardhit); Shpella e Talit (Bjeshka e Belegut); Shpella e

Zezë (Bjeshka e Belegut); Shpella e Minares (Bjeshka e

Belegut); Shpella e Podinave (Bjeshka e Belegut); Shpella e

Katurrecit (Bjeshka e Belegut); Shpella e Imerjashit (Bjeshka

e Belegut); Shpella e Hajnave (Bjeshka e Baballoqit); Shpella

e Hamdisë (Belle);Shpella e Gurit Makivisë (Bjeshka e

Belegut); Shpella e Tre Gurve (Bjeshka e Belegut); Shpella e

Arushës (Pllaqica e Vokshit); Shpella e Bajrit (Belle); Shpella

e Ballistit (Belle); Shpella e Gurit t’Kuq (Bjeshka e

Lumëbardhit); Shpella e Gurit t’Shpumë (Bjeshka e

Baballoqit); Shpella e Ledin’s Butë (Belle); Shpella e Arushës

dhe Shpella e Dhelpnes (Bjeshka e Deçanit).

Toponime me fjalën gur,-i të përfituara nga një emër

konfiguracioni + një mbiemër që shënon një karakteristikë të

tij, si: Guri i Bardhë (Bjeshka e Belegut); Guri i Zi (Bjeshka e

Belegut); Guri i Kuq (Bjeshka e Belegut); Guri i Gatë

(Roshkodol); Guri i Gatë (Bjeshka e Strellcit); Guri i Hunë

(Pllaqica e Vokshit); Guri i Kuq (Pllaqica e Vokshit); Gurtë e

Mermerit (Gryka e Deçanit); Guri Qylym (Pllaqica e Vokshit);

Guri i Smutë, (Sëmurë), (Bjeshka e Madhe); Guri i Zi (Belle).

Emërvende me fjalën gur,-i + një emër në rasën

gjinore, si: Guri i Ukit (Bjeshka e Prejlepit); Guri i Tinarve

(Bjeshka e Strellcit); Guri i Shterpit (Roshkodol); Guri i

Sokolit (Belle); Gurtë e Rastavicës (Kurvallë); Guri i Nusës

(Bjeshka e Strellcit); Guri i Nusës (Pllaqica e Vokshit); Guri i

Nusës (Bjeshka e Lumëbardhit); Guri i Hutit (Belle); Guri i

Dautit (Bjeshka e Madhe); Guri i Bjeshkës (Bjeshka e

Strellcit).

Toponime me fjalën shteg,-i + një emër në rasën

gjinore, ndonjëherë mbiemër, si Shtegi i Cersë (Belle); Shtegi

i Dhive (Bjeshka e Prejlepit); Shtegi i Livadhit (Bjeshka e

Belegut); Shtegi i Poshtëm, Shtegi i Midisit, Shtegi i Epër

(Bjeshka e Belegut).

Toponime me fjalën maj(e),-a + një emër në rasën

gjinore, si: Maja e Druve (Bjeshka e Lumëbardhit); Maja e

Flamurit (Milishevc); Maja e Imerjashit (Bjeshka e Belegut);

Maja e Qenit (Bjeshka e Belegut); Maja e Korisë (Milishevc);

Maja e Prejlepit (Bjeshka e Prejlepit); Maja e Strellcit

(Bjeshka e Strellcit); Maja e Zmakës (Bjeshka e

Lumëbardhit); Maja e Rup’s (Bjeshka e Belegut).

Të shumta janë emërvende me fjalën lug,-i + një emër

në rasën gjinore, si: Lugi i Ahit (Bjeshka e Lumëbardhit); Lugi

i Arrave (Belle); Lugi i Bojsë (Jedovë); Lugi i Balecit

(Bjeshka e Baballoqit); Lugi i Dylsë (Bjeshka e Prejlepit);

Lugi i Gurrave (Belle); Lugi iKoritave (Belle); Lugi i Kerrshit

(Bjeshka e Baballoqit); Lugi i Kasumit (Gryka e Lloanit);

Lugi i Lar’s (Bjeshka e Madhe); Lugi i Livadhit (Bjeshka e

Baballoqit); Lugi i Prels (Kurvallë); Lugi i Paplit

(Roshkodol); Lugi i Suhajs (Bjeshka e Strellcit); Lugi iShot’s

(Pleqe); Lugi i Xhamisë (Milishevc); Lugi i Zallit (Jedovë);

Lugi i Karafilit (Bjeshka e Belegut); Lugi i Plakave (Bjeshka

e Belegut); Lugi i Gurit (Bjeshka e Belegut); Lugi i Zallit

(Bjeshka e Belegut); Lugi i Hatashit (Bjeshka e Belegut).

Toponime me fjalën livadh,-i + një emër kafshe në

rasën gjinore, si: Livadhi i Arush’s (Bjeshka e Prejlepit);

Livadhi i Bull’s(Bjeshka e Prejlepit).

Me fjalën livadh,-i + emër individi i cili ka qenë

pronar i atij trualli, si: Livadhi i Dobres (Bjeshka e Madhe);

Livadhi i Hysen Lek’s (Bjeshka e Strellcit); Livadhi i

MarkGeg’s (Kurvallë); Livadhi i Marashpajlit (Belle);

Livadhi i Palnes (Bjeshka e Strellcit).

Me fjalën livadh,-i + një emër në rasën gjinore,

ndonjëherë edhe me një mbiemër, si: Livadhi i P’rronit

(Bjeshka e Belegut); Livadhi i Gatë (Bjeshka e Prejlepit);

Livadhi i Moll’s (Belle);Livadhi i Loms (Belle); Livadhi i

Kryp’s (Bjeshka e Belegut); Livadhi iMadh (Belle); Livadhi i

Serr’s (Roshkodol); Livadhi i Viçit (Belle).

Toponime me fjalën gropë,-a+ një emër në rasën

gjinore, ndonjëher mbiemër, si: Gropa e Imerjashit (Bjeshka e

Belegut); Gropa e Mell’s (Bjeshka e Belegut); Gropa e Imerit

(Bjeshka e Belegut); Gropa e Smak’s (Pllaqica e Vokshit);

Gropa e Shterpit (Roshkodol); Gropa e She’jtë (Roshkodol);

Gropa e Shtarës (Bjeshka e Lumëbardhit); Gropa e

Zllonopojs (Zllonopojë); Gropa e Butë (bjeshka e Belegut);

Gropa e Mell’s (Bjeshka e Belegut).

Toponime me fjalën stan,-i + emër të personave që

kanë qenë pronar të truallit (ndonjëherë emër + mbiemër), si:

Stani i Ali Bajramit (Bjeshka e Belegut); Stani i Ahmet

Asllanit (Bjeshka e Belegut); Stani i Belit (Bjeshka e

Strellcit); Stani i Mar Pep’s (Belle). Me fjalën stan në numrin

shumës, stane-t + një emër në rasën gjinore, ndonjëherë

mbiemër, si: Stanet e Ver’s (Bjeshka e Belegut); Stanet e

Vjesht’s (Bjeshka e Prejlepit); Stanet e Guricave (Bjeshka e

Strellcit); Stanet e Haklajve (Pleqe); Stanet e Moçme (Bjeshka

e Belegut); Stanet e Moçme (Milishevc); Stanet e Pranver’s

(Belle); Stanet e Shal’s (Bjeshka e Strellcit).

Toponime me fjalën shpat,-i + një emër në rasën

gjinore, si Shpati i Avdylit (Bjeshka e Belegut); Shpati i

Boronicave (Bjeshka e Madhe); Shpati i Majës Madhe

(Bjeshka e Belegut); Shpati i Madh (Bjeshka e Lumëbardhit);

Shpati i Rrokaqave (Bjeshka e Belegut); Shpati i Gurit t’Zi

(Bjeshka e Belegut).

Toponime me fjalën pod, -i + një emër në rasën

gjinore, siPodi i Bardakut (Bjeshka e Madhe); Podi i

Baqicave (Roshkodol); Podi i Bujashkave (Bjeshka e

Belegut); Podi i Çetinave (Bjeshka e Madhe); Podi i

Dobroshit (Bjeshka e Belegut); Podi i Love (Bjeshka e

Belegut); Podi i Epër, Podi i Poshtëm (Bjeshka e Belegut);

Podi i Gjoll’ve (Bjeshka e Belegut); Podi i Hasanramve

(Bjeshka e Strellcit); Podi i Kroj’ve (Bjeshka e Belegut); Podi

i Korisë (Bjeshka e Belegut); Podi i Kurtul’s (Bjeshka e

Strellcit); Podi i Lëpushës (Roshkodol); Podi i Loshit

(Bjeshka e Madhe); Podi i Lojzave (Roshkodol); Podi i

Livadhit (Bjeshka e Belegut); Podi i Madh (Roshkodol); Podi

i Majës (Bjeshka e Lumëbardhit); Podi i Pojave (Belle); Podi

i Pel’s (Belle); Podi i Prushit (Pleqe); Podi iRudinave (Belle);

Podi i Rabushit (Bjeshka e Strellcit); Podi i Rrasave (Bjeshka

e Belegut); Podi i Rr’shitzave (Bjeshka e Baballoqit); Podi i

Sobave (Roshkodol); Podi iSon’s (Belle); Podi i Tisave

(Bjeshka e Prejlepit); Podi i Tyqit (Belle); Podi i Therrave

(Bjeshka e Madhe); Podi i Veselit (Milishevc).

Toponime me fjalën kod(ër),-ra+ një emër në rasën

gjinore, si: Kodra e Belishit (Belle); Kodra e Belles (Belle);

Kodra e Livadhit (Milishevc); Kodra e Çafzave (Bjeshka e

Strellcit); Kodra Karaxh (Bjeshka e Madhe); Kodra (Bjeshka

e Madhe); Kodra e Keqe (Bjeshka e Baballoqit); Kodra e

Koqakit (Belle); Kodra e Lik’s (Bjeshka e Madhe); Kodra e

Love (Roshkodol); Kodra e Livadhit (Milishevc); Kodra e

Murrizit (Belle); Kodra e Osës (Pleqe); Kodra e Rjepit

(Belle); Kodra e Stanisht’s (Belle); Kodra e Shabanit

(Bjeshka e Belegut).

Toponime të shumta janë hidronime me emrin kr(u,)-oni, (krua) + një emër në rasën gjinore, si: Kroni i Bek’s

(Belle); Kroni i Alisë (Zharre); Kroni i Bajramit (Belle);

Kroni i Bashqells (Bjeshka e Madhe); Kroni i Bubullim’s

(Bjeshka e Baballoqit); Kroni i Çikav (Bjeshka e Belegut);

Kroni i Dyls (Bjeshka e Prejlepit); Kroni i Fet’s (Bjeshka e

Prejlepit); Kroni i Fons (Bjeshka e Lumëbardhit); Kroni i

Gusisë (Pllaqica e Vokshit); Kroni i Gusisë (Milishevc);

Kroni i Gjyshes (Belle); Kroni i Hun’s (Milishevc); Kroni i

Hok’s (Milishevc); Kroni i Hyr’s (Roshkodol); Kroni Hul’s

(Zharre); Kroni i Hajdarit (Belle); Kroni i Imerit (Bjeshka e

Prejlepit); Kroni i Ibishit (Pleqe); Kroni i Jerin’s (Bjeshka e

Madhe ); Kroni i Jezerit (Bjeshka e Lumëbardhit); Kroni i

Januzit (Bjeshka e Baballoqit); Kroni i Livadhit (Bjeshka e

Baballoqit); Kroni i Marjashit (Roshkodol); Kroni i Mehmetit

(Bjeshka e Strellcit); Kroni i Mrizeve (Bjeshka e Strellcit);

Kroni i Mustafsë (Milishevc); Kroni i Nreshit (Belle); Kroni i

Pash’s (Bjeshka e Belegut); Kroni i Ptyqit (Belle); Kroni i

Pites (Gryka e Deçanit); Kroni i Ramizit (Kurvallë); Kroni i

Rrahit(Belle); Kroni i Rrasave (Bjeshka e Baballoqit); Kroni i

Rroj’s (Milishevc); Kroni i Smajlit (Pllaqicë); Kroni i Talit

(Bjeshka e Belegut); Kroni i Zejnisë (Bjeshka e Strellcit);

Kroni Zejnepit (Pllaqica e Vokshit).

Toponime me emrin kr(u),-oni, (krua) + mbiemër

që tregon ngjyrë apo cilësi të tjera, si : Kroni i Keq (Bjeshka e

Baballoqit); Kroni i Mirë (Belle); Krojet e Bardhë (Bjeshka e

Belegut).

Toponime me emrin kr(u), -oni,(krua) + emër

individi i shoqëruar me emër të atit të individit që ka qenë

pronar i atij trualli. Në këto raste emërtimi ka tri gjymtyrë, si:

Kroni i Hysen Avdis (Bjeshka e Lumëbardhit); Kroni i Hazir

Binakut (Bjeshka e Madhe); Kroni i Isë Tahirit (Belle); Kroni

i Rrustem Hoxhës (Pleqe); Kroni i Rrustem Fazlisë

(Milishevc); Kroni i Tahir Alisë (Milishevc); Kroni i Zenun

Zeçës (Pleqe); Kroni i ZekëAdemit (Gryka e Deçanit); Kroni i

Zymer Danit (Bjeshka e Strellcit).

Të dendura janë hidronimet me fjalën p’rr(u),-oni,

(përrua) + emër të rasës gjinore, si: P’rroni i Behovcit

(Bjeshka e Strellcit); P’rroni i Belles (Belle); P’rroni

iBudoshit (Bjeshka e Madhe); P’rroni i Cersë (Belle); P’rroni

i Deçanit (Bjeshka e Madhe); P’rroni i Gabelicave (Bjeshka e

Belegut); P’rroni i Gjesë (Roshkodol); P’rroni iHonifes

(Bjeshka e Belegut); P’rroni i Kajtazit (Bjeshka e Baballoqit);

P’rroni i Kokoliqit (Roshkodol); P’rroni i Lerthave (Belle);

P’rroni i Plak’s (Pleqe); P’rroni i Pleqes (Pleqe); Përroi i

Verrishtës (Belle); Përroi i Zllonopojsë (Zllonopojë); P’rro’i i

Zhigut (Milishevc).

Toponime me fjalën p’rr(u), -oni, (përrua) +

mbiemër, si: P’rroni i Bardhë (Bjeshka e Strellcit); P’rroni i

Keq (Bjeshka e Baballoqit); P’rroni i Madh (Belle); P’rroni i

Vogël (Bjeshka e Prejlepit).

4.12.Toponimet antonimike

Ky lloj toponimesh haset në disa oronime dhe

hidronime që përbëhet nga një emër që tregon konfiguracionin

e terrenit + mbiemër cilësor, që tregon formën, ngjyrën apo

ndonjë cilësi tjetër. Toponime të tilla shfaqen në qifte të

kundërvërna sipas antonimisë, si: Guri i Bardhë – Guri i Zi

(Bjeshka e Belegut); Biga e Madhe – Biga e Vogël (Bjeshka e

Baballoqit); Banishta e Epërme – Banishta e Poshtme

(Roshkodol); Podi i Poshtëm –Podi i Epërm (Bjeshka e

Belegut); Qeta e Epërme – Qeta e Poshtme (Bjeshka e

Belegut); Podi Gjollave t’Poshtme – Podi i Gjollave

t’Epërme (Bjeshka e Belegut); Kroni i Keq (Bjeshka e

Baballoqit); Kroni i Mirë (Belle); Shtegi i Poshtëm – Shtegi i

Epërm (Bjeshka e Belegut); Maja e Vogël – Maja e Madhe

(Roshkodol); Liqeni i Vogël – Liqeni i Madh (Bjeshka e

Belegut); Gropa Butë e Madhe – Gropa Butë e Vogël

(Bjeshka e Belegut); Podi i Keq (Roshkodol); Podi i Mirë

(Pleqe); Shpella e Madhe (Belle); Shpati i Madh (Bjeshka e

Lumëbardhit); Shpati i Vogël (Bjeshka e Belegut); Lugi i

Madh –Lugu i Vogël (Kurvallë); Vorret e Mira (Pleqe); Podi i

Madh (Roshkodol); Ahishta e Madhe (Belle);Mali i Vogël

(Bjeshka e Belegut); Gjeravica e Madhe – Gjeravica e Vogël

(Pllaqica e Vokshit); P’rroni i Vogël (Bjeshka e Prejlepit);

P’rroni i Madh (Bjeshka e Belegut).

4.13.Toponime me strukturë togfjalëshi

Shumica e toponimeve në bjeshkët e Komunës së

Deçanit janë ndërtuar mbi bazën e togfjalëshit emëror. Pjesa e

parë e togfjalëshit është e përbërë nga emra që shënojnë

kategoritë topografike dhe gjeologjik, si: kroni (kroi), p’rroni

(përroi), guri, qafa, lugi (lugu), shpati, shpella, gropa, podi,

maja, stani, stanishta, mali, livadhi etj. Kurse pjesa, apo

gjymtyra e dytë e togfjalëshit përmban emër në rasën gjinore

që tregojnë përkatësinë; mbiemra që tregojnë ngjyrë, formë,

madhësi; emra në rasën kallëzore me parafjalë që tregon

vendndodhje apo shumësi të diçkaje. Të shumta janë edhe

toponimet në togfjalësha emëror , si: Shpati i Avdylit

(Bjeshka e Belegut); Shpella e Arushës (Pllaqica e Vokshit);

Truŋaja e Arush’s (Bjeshka e Belegut); Guri i Bjeshk’s

(Bjeshka e Strellcit); Kerrshi i Bruqit (Pleqe); Kroni i Alisë

(Zhare); P’rroni i Blet’s (Belle); P’rroni i Deçanit (Bjeshka e

Madhe); Kroni i Çikave (Bjeshka e Belegut); Kroni i Dylsë

(Bjeshka e Prejlepit); Qafa e Livadhit (Bjeshka e Belegut);

Qafa e Roshkodolit (Bjeshka e Belegut); Lugi i Karafilit

(Bjeshka e Belegut); Lugi i Zallit (Bjeshka e Belegut); Shpati

i Rrokaqave (Bjeshka e Belegut); Shpella e Katurrecit

(Bjeshka e Belegut); Shpella e Minares (Bjeshka e Belegut);

Podi i Dobroshit (Bjeshka e Belegut); Podi i Mirë (Pleqe);

Stanet eShalës (Bjeshka e Strellcit); Stanishta e Bek’s

(Bjeshka e Belegut); Mali i Prejlepit (Bjeshka e Prejlepit);

Livadhi i Kryp’s (Bjeshka e Belegut); Ahishta e Madhe

(Belle); Biga e Madhe (Bjeshka e Baballoqit); Guri i Zi, Guri

i Bardhë, Guri i Kuq (Bjeshka e Belegut); Shpella e Zezë

(Bjeshka e Belegut); P’rroni i Bardhë (Bjeshka e Strellcit);

Ledina e Butë (Belle); Guri i Gatë (Roshkodol); Mali i Vogël

(Bjeshka e Belegut); Gjeravica e Zezë, Gjeravica e Vogël

(Pllaqica e Vokshit); Dardha e Keqe (Belle); Kerrshii Keq

(Bjeshka e Prejlepit); Kroni i Keq (Bjeshka e Baballoqit);

Podi i Madh (Roshkodol); P’rroni i Madh (Belle); Ahishta e

Madhe (Belle); Gropat e Buta (Roshkodol); Gurrat e Bardha

(Bjeshka e Strellcit); Kerrshat e Beliqit (Belle), Rrasat eDhive

(Bjeshka e Madhe); Vorri i Nënës Hylë (Belle); Shkalla e Imer

Jahës (Jedovë); Kroni i Rrasave t’Dudës (Bjeshka e Belegut);

Çuki i Rrasave t’Kryp’s (Bjeshka e Prejlepit),P’rroni i Lugit

t’Zallit (Bjeshka e Belegut); Lugi i Marash Gjekës (Belle);

Qetae Majës Bajrakut (Bjeshka e Lumëbardhit) etj.

4.14. Toponime me strukturë fjalie

Toponime me strukturë fjalie në bjeshkët e komunës

së Deçanit i hasim në disa raste, si: Kroni ku buron

Lumbardhi i Deçanit (Roshkodol); Lisi me dy Degë (Bjeshka

e Prejlepit); Ku kanë k’cy Dragoit (Pllaqica e Vokshit); Te

Gjoll’t e Llukës (Bjeshka e Prejlepit); Ku hup Uj’t (Pllaqicë);

Guri që kërset (Bjeshka e Lumëbardhit); Qafa e Lisitt’vramë

reje (Pllaqica e Vokshit); Liqeni Leqe-Leqe (Pllaqica e

Vokshit); Mali ku o vra Mal Hasani (Bjeshka e Prejlepit);

Vorret te Qafa (Bjeshka e Lumëbardhit); Gryka te Stanet e

Syl’s (Bjeshka e Lumëbardhit); Thepi ku bojmë zo (Belle); Ku

e ka vra reja Isuf Brahimin (Pllaqica e Vokshit).

4.15. Struktura fjalëformuese e toponimeve të

bjeshkëve të Deçanit

Struktura fjalëformuese e toponimeve të këtyre viseve

malore është mjaft e larmishme. Nga apelativë të njëjtë,

kryesisht nga emra që tregojnë konfiguracionin, florën ose

faunën që rritet në to, janë formuar toponime të shumta, me

parashtesa dhe me prapashtesa të ndryshme (Shkurtaj,

2015:107). Në gjuhën shqipe në përgjithësi prejardhja është

mënyra më produktive e formimit të fjalëve të reja, kjo vlen

edhe për formimin e toponimeve. Vlen t’i përmendim ato që

na duken më kryesoret, si:

Si formime të toponimeve me parashtesë mund të

merren përngjitjet e togjeve parafjalë + emër, si: N(d)erkungja

(Bjeshka e Madhe); Rronckerrshav (Bjeshka e Baballoqit);

M(b)asshkallash (Bjeshka e Belegut); T’thorja (Bjeshka e

Belegut).

Emërtime të formuara me parashtesën pa-: Liqeni

Pafund (Pllaqica e Vokshit); Shpella Pafund (Bjeshka e

Lumëbardhit).

Emërtime të formuara me prapashtesën – aj: P’rroni i

Aliaj (Belle); Livadhet e Balaj (Belle); P’rroni i Balaj (Belle);

Rruga e Brahimaj (Bjeshka e Baballoqit); Gjoll’t e Babaj

(Bjeshka e Baballoqit); Stanet e Haklaj (Pleqe); Kodra e

Januzaj (Pleqe); Gurtë e Lokaj (Pllaqica e Vokshit); Stanet e

Nitaj, Lugi i Nitaj (Jedovë); Lugi i Symeraj (Jedovë). Me këtë

prapashtesë janë krijuar hidronime, oronime dhe ojkonime.

Emërtime të formuara me prapashtesën – ve: Kroni i

Ahmetve (Bjeshka e Belegut); Kroni i Pajazitve (Bjeshka e

Belegut); Kroni i Hajdarve (Bjeshka e Lumëbardhit); Podi i

Hasanramve (Bjeshka e Strellcit);

Emërtime të formuara me prapashtesën –it: Stani i Ali

Bajramit (Bjeshka e Belegut); Stanishta e Ahmet Asllanit

(Bjeshka e Belegut); Qafa e Livadhit(Bjeshka e Belegut);

Rr’bia e Bullit (Bjeshka e Belegut); Kerrshat e Beliqit (Belle);

Kerrshi i Bruqit (Pleqe); Kodra e Belishit (Belle); Kroni i

Bakallit (Zharre); Laki i Biliburit (Milishevc); Lugi i Balecit

(Belle); Shpella e Bajrit (Belle); Shpella e Gurit (Bjeshka e

Belegut); Livadhi i Çajit (Milishevc); Guri i Dautit (Bjeshka e

Madhe); Thepi i Delipjertit (Belle); Vorri i Dervishit (Pllaqica

e Vokshit); Maja e Flamurit (Milishevc); Vorri i Hajdinit

(Bjeshka e Prejlepit); Thepi i Hutit (Belle); Qeta e Hysenit

(Belle); Kroni i Hajdarit (Belle); Lugjet e Halilit (Bjeshka e

Baballoqit); Lugi i Karafilit (Bjeshka e Belegut); P’rroska e

Kerrshit (Belle). Kjo prapashtesë është shumë produktive në

formimin e mikrotoponimeve të bjeshkëve të Deçanit si: në

antroponimi (Varri i Dervishit, Kroni i Hajdarit, Kerrshi i

Bruqit, etj.), në hidronimi (Lugi i Kronit, Qafa e Liqenit,

Livadhi i P’rronit, etj.), në oronimi (Qafa e Livadhit, Qafa e

Malit, Shpati i Gurit, etj.), në fitonimi (Livadhi i Çajit, Lugi i

Karafilit, etj.),

Emërtime të formuara me prapashtesën –isht(ë):

Banishta (Milishevc); Ahishta (Belle); Brehishta (Belle);

Lajthishta (Bjeshka e Baballoqit); Stanishta (Bjeshka e

Belegut); Pojishta (Bjeshka e Prejlepit); Plepishta (Bjeshka e

Strellcit); Selishta (Belle); Shtogishta (Pleqe); Verrishta

(Pleqe).

Emërtime të formuara me prapashtesën–së: Kerrshi i

Alisë (Belle); Mrizi i Alisë (Belle); Kulla e Çelisë (Belle);

Kroni i Gusisë (Milishevc).

Emërtime të formuara me prapashtesën – (ë)s:

Livadhi i Arushës (Bjeshka e Prejlepit); Kroni i Ashtës

(Bjeshka e Belegut); Guri i Bjeshkës (Bjeshka e Strellcit);

Podi i Banishtës (Roshkodol); P’rroni i Bletës (Belle);

Stanishta e Bek’s (Bjeshka e Belegut); Rroja e Balës (Bjeshka

e Prejlepit); Kroni i Bubullimës (Bjeshka e Baballoqit); Shtegi

i Cerës (Belle); Vorri i Çikës (Jedovë); Rrasat e Dudës

(Bjeshka e Belegut); Livadhi i Kypës (Bjeshka e Belegut);

Kerrshi i Kacës (Bjeshka e Prejlepit).

Shembujt e mësipërm, besojmë se ndihmojnë për të

parë se toponimia shqiptare, e kundruar qoftë në aspektin

semantik, qoftë në aspektin strukturor (morfologjik e

fjalëformues) na dëshmon për përbashkësi e vijimësi. Kudo në

trevat shqiptare, objekte të ngjashme nga konfiguracioni,

flora e fauna etj. kanë emërtime të njëjta ose të një rrënje.

Edhe nga ana e mjeteve fjalëformuese dhe e strukturës

morfologjike toponimia shqiptare shfaq përbashkësi të shumta

e të dukshme (Shkurtaj, 2015: 109).

4.16.Toponime fjalë të përbëra ose (kompozita)

është formë mjaft produktive për formimin e emrave në

gjuhën shqipe. Në mikrotoponiminë e bjeshkëve të Deçanit

hasim në disa emërtime të ndërtuara me anë të kompozimit,

si: Thepi i Delipjetrit (Belle); Vorri i Cantishukit

(Roshkodol); Podi i Hasanramve (Bjeshka e Strellcit); Gurtë

e Lumbardhit (Belle); Ledina e Mettafve (Bjeshkë e Madhe);

Livadhi i Markgegës (Kurvallë); Musmurati (Bjeshka e

Strellcit); Lugu i Marashgjeks (Belle); Stani i Marpeps

(Belle); Livadhi i Marashpajlit (Belle); Shpella e Mekulës

(Belle); Stanet e Osdautaj (Pleqe); Lugu i Ramtafës (Jedovë);

Stanet e Tahirsylve (Pleqe); Stani i Alibajramve (Bjeshka e

Belegut); Kroni i Tahiralisë (Milishevc); Stanet e Ukëhaxhaj

(Bjeshkë e Madhe); Zymerdani (Bjeshka e Strellcit).

4.17.Toponimt e përngjitura, sipas Shkurtaj, (Po

aty, f., 109-110) në toponiminë shqiptare të të gjitha trevave,

krahas atyre të ndërtuara me togfjalësha, kanë denduri të

madhe edhe formimet me anë të përngjitjes si dhe toponimet

e kompozuara. Përngjitja, siç dihet, vjen si pasojë e fryt i një

përdorimi të gjatë, madje shumë të gjatë, të togjeve të lira

emër + mbiemër apo emër + emër në rasën gjinore, çka merr

vlerë sidomos për hershmërinë e vjetërsinë e formimeve të

tilla. Në toponimet e vjelura na dalin emërtime të njëfjalëzuar,

parafjalë + emër si: Nerkungja (Bjeshka e Madhe);

Masshkallash (Bjeshka e Belegut); Kroni Tedel (Pllaqicë e

Vokshit); Kroni Meballë (Bjeshka e Madhe).

KREU V

4. Fjalorthi i toponimeve të bjeshkëve të Komunës së

Deçanit

Në këtë fjalor kemi paraqitur emërtimet e vendeve të

bjeshkëve të komunës së Deçanit. Toponimet janë vjelur nga

vet banorët të cilët e kanë kaluar shumicën e kohës në ato vise

malore. Gjatë hartimit të fjalorit me toponime kemi

shfrytëzuar hartat topografike dhe ato kadastrale. Toponimet e

grumbulluara i kemi radhitur sipas alfabetit të gjuhës shqipe

dhe jemi përpjekur që ta ruajmë origjinalitetin e tyre ashtu siç

i ka interpretuar vet goja e popullit brez pas brezi. Fillimisht

emrat e toponimeve i kemi shënuar në trajtën dialektore,

pastaj në standard. Me angazhimin tonë kemi arritur t’i

grumbullojmë afro 1000 mikrotoponime nga ato vise malore,

që mendojmë se janë të një vlere të veçantë për onomastikën

shqiptare.

102

Ne mendojmë se toponimia është e vlefshme për

disa arsye: e para është se ato vise malore pas vitit 1999

shfrytëzohen më pak nga blegtorët vendorë dhe si pasojë e

kësaj dukurie ato vende mund të mbesin nën mëshirën e

kujtesës që dita-ditës mund të harrohen dhe të zhduken. Arsye

tjetër është se viteve të fundit kanë filluar ndërtime të egra dhe

në një të ardhme jo të largët mund të zhduken si toponime si

pasojë e tjetërsimit të pronarëve të vendeve të caktuara.

Ah,-u: Kroin i Ahit (Bjeshka e Prejlepit); Lugu i Ahit

(Bjeshka e Lumbardhit); Qafa e Ahit (Kurvallë).

Ahishtë, -a: Ahishta (Belle); Ahishta (Bjeshka e Prejlepit).

Ahmet,- i: Kroni i Ahmet’ve (Bjeshka e Belegut); Stani i

Ahmet Azllanit (Bjeshka e Belegut).

Ali, -a: Kroni Alis (Belle); Kroni Alis (Bjeshka e

Baballoqit); Kerrshi Alis (Bjeshka e Baballoqit); Mrizi i Alis

(Belle); Stani i Ali Bajramit (Bjeshka e Belegut); P’rroni i

Alijaj (Belle); Kroni i Ali Decit.

103

Aliçk, -i: Përroska e Aliçkit (Bjeshka e Baballoqit).

Arap, -i: Vorri i Arapit (Zharre).

Arif, -i: Vorri i Arif Binakut (Bjeshka e Madhe).

Arushë, -a: Fusha e Arushës ( Bjeshka e Madhe ); Livadhi i

Arushës (Bjeshka e Prejlepit); Shpella e Arushës (Pllaqicë e

Vokshit); Trungaja e Arushës (Bjeshka e Belegut).

Arrë, -a: Lugu i Arrave ( Belle ).

Asht, -i: Ashta (Bjeshka e Belegut); Kroni i Asht’s (Bjeshka e

Belegut);

Avdyl, -i: Rruga e Avdylit (Bjeshka e Madhe); Shpati i

Avdylit (Bjeshka e Belegut).

Babë, -a: Gjolltë e Babaj (Bjeshka e Baballoqit); Mali i

Babin’s (Milishevc).

Baçicë, -a: Podi i Baçic’s (Roshkodol).

104

Bajram, -i: Kroni i Bajramit (Belle); Maja e Bajrakut

(Bjeshka e Bajrakut); Shpella e Bajrit (Belle); Shtegu i

Bajramit (Belle); Guri i Bajram Ukës (Bjeshka e Belegut).

Bakall, -i: Kroni i Bakallit (Zharre).

Balë, -a: Rroja e Bal’s (Bjeshka e Prejlepit); Stanet e Balaj

(Belle); Livadhet e Balaj (Belle); Përroni i Balaj (Belle);

Gurra e Balisë (Bjeshka e Baballoqit)

Ballë; Kroni me Ballë (Bjeshka e Madhe).

Ballist-i: Shpella e Ballistit (Belle).

Banishtë, -a: Kroni i Banishtës së Midisit (Roshkodol);

Banishta (Milishevc)

Baqicë, -a: Podi i Baqicave (Roshkodol);

Bardh/ë, -a: Guri i Bardhë (Bjeshka e Belegut); Guri i

Bardhve (Pleqe); Kerrshat e Bardhë (Bjeshka e Belegut);

Kroj’t e Bardhë (Belle); Kroj’t e Bardhë (Bjeshka e Belegut);

Kroni i Bardhë si toponim paraqitet në shumë bjeshkë me të

njëjtin emër.P’rroni i Bardhë (Bjeshka e Strellcit); Gurrat e

Bardha (Bjeshka e Strellcit).

Bashqellë: Kroni i Bashqell’s (Bjeshkë e Madhe).

105

Bazen, -i: Bazeni (Bjeshka e Baballoqit); Leqet e Bazenit

(Bjeshka e Baballoqit).

Behovc, -i: P’rroni i Behovcit (Bjeshka e Strellcit).

Bekë, -a: Stanishta e Bek’s (Bjeshka e Belegut); Kroni i

Bekës (Belle).

Beleg, -u: Rruga e Belegit ( Bjeshka e Belegut); Qafa e

Belegit (Bjeshka e Belegut); Belishta (Bjeshka e Prejlepit);

Kodra e Belishit’s (Belle); Kerrshat e Beliqit (Belle).

Bel, -i: Stani i Belit (Bjeshka e Strellcit); Shpella e Belishit’s

(Belle); Kerrshat e Beliqit (Belle); Kodra e Belishit (Belle).

Bletë, -a: P’rroni i Blet’s (Belle).

Belle, -ja: Kodra e Belles (Belle); P’rroni i Belles (Belle).

Beqë, -a: Stanishta e Beqë Ramos’s (Milishevc).

Berishë, -a: Stanishta e Berish’s (Milishevc).

Bigë, -a: Biga (Bjeshka e Baballoqit); Qafa e Bigave (Bjeshka

e Baballoqit).

Bilibur, -i: Laku i Biliburit (Milishevc); Mali i Biliburit

(Roshkodol).

106

Bishlicë, -a: Kerrshat e Bishlic’s (Roshkodol).

Bjeshkë, a-: Kroni n’Bjeshkë t’ Poshtme (Bjeshka e Strellcit);

Guri i Bjeshk’s (Bjeshka e Strellcit).

Bojë, -a: Boja (Bjeshka e Lumbardhit); Lugi i Boj’s (Bjeshka

e Lumbardhit); Lugi i Boj’s (Jedovë).

Bokë, -a:Boka(Roshkodol).

Boronicë, -a: Shpati i Boronicave (Bjeshka e Madhe).

Brahim, -i: Rruga e Brahimaj (Bjeshka e Baballoqit).

Bredh, -i: Brehishtë (Belle); Mali Breshka e Zezë (Bjeshka e

Baballoqit).

Bri, -ja: Brija (Bjeshka e Strellcit); Kroni i Brisë (Bjeshka e

Strellcit).

Bruq, -i: Kerrshi i Bruqit (Pleqe).

Buall, -i: Rr’bia e Bullit (Bjeshka e Belegut); Livadhi i Bu’lls

(Bjeshka e Prejlepit).

Bubullimë, -a: Kroni i Bubullim’s (Bjeshka e Baballoqit).

Budosh, -i: Budoshi (Bjeshka e Madhe); P’rroni i Budoshit

(Bjeshkë e Madhe).

107

Bujashkë, -a: Podi i Bujashkave (Bjeshka e Belegut).

Bung, -u: Buƞaja (Belle).

Bukur, -i: Bukuria (Jedovë).

Burrë, -i: Kerrshi i Burrave (Milishevc).

Butë: Gropa Bute e Vogel (Bjeshka e Belegut); Gropa Butë e

Madhe (Bjeshka e Belegut); Gropat e Buta (Roshkodol);

Ledina e Butë (Belle).

Canë, -ë: Vorri i Canë Tishukit (Roshkodol).

Carrabreg, -u: Verdhcina e Carrabregut (Bjeshka e

Carrabregut); Korija e Carrabregut (Bjeshka e Carrabregut).

Cerë, -a: Kerrshat e Cer’s (Milishevc); Maja e Cer’s (Belle);

P’rroni i Cer’s (Belle); Shtegu i Cer’s (Belle).

Cillë, -a: Kroni i Cill’s (Roshkodol).

Cjap, -i: Kerrsh i Cjapit (Milishevc).

108

Curjelë, -i: Curjelat (Milishevc); Curjelat (Pllaqica e

Vokshit); Kroni te Curjelat (Milishevc); Qafa e Curjelave

(Bjeshka e Madhe).

Çafëz, -a: Kodra e Çafëzave (Belle).

Çaj, -i: Livadhi i Çajit (Milishevc); Kerrshi i Livadhit t‘Çajit

(Milishevc); Kodra e Livadhit t‘Çajit (Milishevc);

Çeli, -a; Çelia (Belle); Shkëmbi i Çelisë (Belle); Kulla e

Çelisë (Belle).

Çetë, -a: Çetat (Bjeshka e Belegut), Podi i Çetinave (Bjeshka

e Madhe); Çetinat (Belle).

Çikë, -a: Kroni i Çikave (Bjeshka e Belegut); Krojet e Çikave

(Bjeshka e Baballoqit); Vorri i Çik’s (Bjeshka e Madhe).

Çuk, -i: Çuki (Pleqe); Çukulinat (Pleqe).

Dabiq, -i: Kroni i Dabiqve (Bjeshka e Prejlepit).

Dajre, -et: Kerrshi i Dajreve(Pllaqica e Vokshit).

109

Dardhë, -a: Lugi i Dardh’s (Belle).

Daut, -i: Guri i Dautit (Bjeshka e Madhe).

Deçan, -i: P’rroni i Deçanit (Bjeshka e Madhe).

Deli, -a: Thepi i Deli Pjetrit (Belle).

Demë, -a: Lloqi i Demë Bajramit (Bjeshka e Madhe).

Demush, -i: Kulla e Demush Tahirit (Belle).

Dervish, -i: Vorri i Dervishit (Pllaqica e Vokshit);

Dervishkom (Pllaqica e Vokshokshit); Gjoll’t e Dervishkomit

(Pllaqica e Vokshit).

Djegie: Mali i Djegun (Bjeshka e Belegut); Stanishta e

Djegne (Roshkodol).

Dobër, -a: Livadhi i Dobrës (Bjeshka e Madhe).

Dobrosh, -i: Podi i Dobroshit (Bjeshka e Belegut); Rrasa e

Dobroshit (Bjeshka e Baballoqit).

Dragua, -oi: Ku kanë kcy Dragoit (Pllaqica e Vokshit)

Dru, -ri: Maja e Druve (Bjeshka e Lumbardhit).

Duc, -i: Prita e Ducit (Bjeshka e Strellcit)

110

Dudë, -a: Rrasat e Dud’s (Bjeshka e Belegut);

Dujakë, -a: Kroni i Dujak’s (Milishevc).

Durak, -u: Duraku(Bjeshka e Strellcit); Mali i

Durakut(Bjeshka e Strellcit).

Dushk, -u: Kodra Dushqe (Belle).

Dy: Lisi me Dy Degë (Bjeshka e Prejlepit).

Dylë, -a: Lugu i Dyl’s (Bjeshka e Prejlepit); Kroni i Dyl’s

(Bjeshka e Prejlepit).

Dhi, -a: Shtegu i Dhive (Bjeshka e Prejlepit); Rrasat e Dhive

(Bjeshka e Madhe).

Elb, -i: Elbishta (Bjeshka e Deçanit)

111

Epër: Podi i Epër (Bjeshka e Belegut); Shtegu i Epër

(Bjeshka e Belegut); Çeta e Epër Bjeshka e Belegut); Banishta

e Epër (Roshkodol); Qafa e Epër (Bjeshka e Lumbardhit).

Fazli, -a: Stanishta e Fazlisë (Bjeshka e Prejlepit)..

Fetë, -a: Kroni i Fet’s( Bjeshka e Prejlepit).

Fier, -i: Fierishtat (Belle).

Flamur, -i: Maja e Flamurit (Milishevc).

Fonë, -a: Kroni i Foŋ’s (Bjeshka e Lumëbardhit); Kerrshi i

Foŋ’s (Bjeshka e Baballoqit).

Ftoht: Kroni i Ftoft (Bjeshka e Deçanit’.

Fuzaj, -a: Kroni i Fuzajave (Roshkodol).

Gabel, -i: P’rroni i Gabelicave (Bjeshka e Belegut).

112

Gat/ë, -a: Livadhi i Gatë (Bjeshka e Prejlepit); Gurra e Gatë

(Bjeshka e Prejlepit); Kerrshi i Gatë (Pllaqica e Vokshit); Guri

i Gatë (Roshkodol); Guri i Gatë (Bjeshka e Strellcit).

Gështënja, -t:K’shtojtë (Bjeshka e Strellcit); Podi i

K’shtojave (Bjeshka e Madhe).

Golë, -a: Kodra e Gol’s(Belle).

Gropë, -a: Gropat (Bjeshka e Belegut); Gropat e Imerjashit

(Bjeshka e Belegut) Gropat (Bjeshka e Madhe).

Gru-a: Kerrshi i Grave (Bjeshka e Lumëbardhit).

Grur, -i:Ara e Grunit (Belle).

Gropë, -a: Kronoi i Gropave (Bjeshka e Deçanit); Kerrshat e

Gropave (Bjeshka e Deçanit);Thepi i Gropave (Belle); Rrasat

e Gropave (Bjeshka e Deçanit)

Gur, -i: Lugi i Gurit (Bjeshka e Belegut); Podi i Gurit

(Bjeshka e Belegut); Shpella e Gurit (Bjeshka e Belegut); T re

Gurtë (Bjeshka e Belegut); Shpella e Gurit të Kuq (Bjeshka e

Lumëbardhit); Shpella e Tre Gurve (Bjeshka e Belegut); Lugi

i Gurve (Belle); Kroni i Gurëve të Lumëbardhit (Belle); Kroni

në Guri (Kurvallë); Shpella e Gurit të Shpumë (Bjeshka e

113

Baballoqit); Guricat (Bjeshka e Strellcit); Stanet e Guricave

(Bjeshka e Strellcit).

Gusi, -a: Kroni i Gusisë ( Pllaqica e Vokshit); Kroni i Gusisë

(Milishevc).

Guzhel, -i: Guzheli (Bjeshka e Belegut); P’rroni i Guzhelit

(Bjeshka e Belegut).

Gjatë: Gurra e Gatë (Bjeshka e Deçanit).

Gje, -ja: P’rroni i Gjés (Roshkodol); Qafa e Gjés (Milishevc);

Thepat e Gjés (Milishevc);

Gjips, -i: Gjipsi (Jedovë).

Gjollë, -a: Gjolltë (Bjeshka e Madhe); Gjolltë (Bjeshka e

Belegut); Podi i Gjoll’ve (Bjeshka e Belegut); Podi i Gjoll’ve

t’ Poshtme (Bjeshka e Belegut); Podi i Gjollave t’Epërme

(Bjeshka e Belegut); Te Gjolltë e Lluk’s (Bjeshka e Prejlepit).

Gjuetar, -i: Kodra e Gjuetisë (Bjeshka e Baballoqit).

Gjyshe, -ja: Kroni i Gjyshes (Belle).

114

Hajdar, -i: Kroni i Hajdarve (Lumëbardh); Kroni i Hajdarit

(Belle); Shpella e Hajdarit (Belle); Kroni i Hajdarit (Bjeshka e

Deçanit).

Hajn, -i: Shpella e Hajnave (Bjeshka e Belegut); Shkalla e

Hajnave (Bjeshka e Belegut).

Haklaj: Stanet e Haklaj (Pleqe).

Halil, -i: Lugjet e Halilit (Bjeshka e Baballoqit).

Hamall, -i: Logi i Hamall’s (Bjeshka e Deçanit); Qafa

Hamalle (Bjeshka e Deçanit).

Hamdi, -u: Shpella e Hamdisë (Belle).

Hasan, -i: Podi i Hasanramve (Bjeshka e Strellcit):

Hazir, -i: Kroni i Hazir Binakut (Bjeshka e Madhe).

Hokë, -a: Kroni i Hok’s (Milishevc); Kroni i Hok’s (Zharre).

Hith, -i: Podi i Hithave (Bjeshka e Deçanit).

Honife, -ja: P’rroni i Ho(a)nifes (Bjeshka e Belegut).

115

Hulë, -a: Kroni i Hulve (Bjeshka e Prejlepit); Mali i Hulve

(Jedovë); Kroni i Hul’s (Zharre); Djegsina e Hul’s (Bjeshka e

Prejlepit).

Hundë, -a: Guri i Hun’s (Pllaqica e Vokshit); Thepat e Hun’s

(Pleqe); Livadhet e Hun’s (Pleqe); Kroni i Hun’s (Milishevc);

Hurdup. –i: Hurdup (Bjeshka e Madhe).

Hut, -i: Thepi i Hutit (Belle); Guri i Hutit (Bjeshka e Madhe).

Hylë, -a: Shpella e Hyl’s (Bjeshka e Belegut); Roga e Hyl’s

(Bjeshka e Belegut); Vorri i Nënës Hylë (Belle)

Hyrë, -a: Kroni i Hyr’s (Roshkodol).

Hysen, -i: Livadhi i Hysen Lek’s (Bjeshka e Strellcit); Çeta e

Hysenit (Belle); Kroni Hysen Avdisë (Bjeshka e

Lumëbardhit).

Ibish, -i: Kroni Ibishit (Pleqe).

Ilë, -a: Rrasat e Il’s (Pleqe).

116

Imer, -i: Imerjashi (Bjeshka e Belegut); Kroni i Imerit

(Bjeshka e Prejlepit); Shkalla e Imer Jah’s (Jedovë); Gropa e

Imerit (Bjeshka e Belegut); Maja e Imerjashit (Bjeshka e

Belegut); Çetat e Imerjashit (Bjeshka e Belegut); Zhlepi i

Imerjashit (Bjeshka e Belegut); Kurrizi i Imerjashit (Bjeshka e

Belegut); Gropat e Imerjashit (Bjeshka e Belegut); Bishti i

Imerjashit (Bjeshka e Belegut).

Isë, -a: Kroni i Isë Tishukit (Belle).

Januz, -i: Ara e Januzit (Zharre); Kroni i Januzit (Belle);

Kodra e Januzaj (Bjeshka e Prejlepit).

Jedovë, -a: Rruga e Jedov’s (Bjeshka e Madhe); Kerrshi i

Jedov’s (Bjeshka e Madhe); Stanishta e Jedov’s (Jedovë);

Gurrat e Jedov’s (Jedovë).

Jerinë, -a: Kroni i Jerin’s (Bjeshka e Madhe); Kroni i Jerin’s

(Bjeshka e Baballoqit).

Jezer, -i: Gryka e Jezerit (Bjeshka e Lumëbardhit); Kroni i

Jezerit (Bjeshka e Lumëbardhit).

117

Kacë, -a: Kerrshi i Kac’s (Bjeshka e Prejlepit).

Kalë, -i: Koma (këmba) e Kalit (Bjeshka e Prejlepit).

Kajtaz, -i: P’rroni i Kajtazit (Bjeshka e Baballoqit); Kerrshi i

Kajtazit (Bjeshka e Baballoqit).

Kapuq, -i: Guri me Kapuq (Belle)

Karafil, -i: Lugi i Karajfilit (Bjeshka e Belegut); Kerrshi i

Karajfilit (Milishevc); Kerrshi i Karajfilit (Pllaqica e Vokshit).

Karaxhë, -a: Kodra Karaxhë (Bjeshka e Madhe); Kerrshi i

Karaxhahnemit (Pllaqica e Vokshit).

Karvan, -i: Rruga e Karvajës (Bjeshka e Prejlepit)

Kasum, -i: Lugi i Kasumit (Gryka e Lloqanit).

Katalik, -u: Djegsina e Katalikit (Bjeshka e Prejlepit).

Kater: Guri Katerqosh (Belle).

Kazan, -i: Tre Kazanat (Bjeshka e Prejlepit).

118

Keq: Shkalla e Keqe (Pllaqica e Vokshit); Kodra e Keqe

(Bjeshka e Baballoqit); P’rroni i Keq (Bjeshka e Baballoqit);

Kroni i Keq (Bjeshka e Baballoqit); P’rroni i Keq

(Roshkodol); Kerrshi i Keq (Bjeshka e Prejlepit); Kerrshat e

K’qi (Bjeshka e Baballoqit); Dardha e keqe (Belle).

Kerr,-i: Rruga e Kerreve (Bjeshka e Prejlepit)

Kerrsh, -i: Shpella e Kerrshit t’Madh (Belle); Rronc

Kerrshave (Belle); Kroni i Kerrshit Kac’s (Bjeshka e

Prejlepit); Kerrshnajat (Bjeshka e Prejlepit); Podet e

Kerrshave (Bjeshka e Baballoqit); P’rrocka e Kerrshit

(Bjeshka e Baballoqit); Lugi i Kerrshit (Bjeshka e Baballoqit);

Mali i Kerrshit t’Kyqsë (Roshkodoli).

Klekë, -a: Klekat (Bjeshka e Madhe); Kroni i Klekave t’

Vogla (Roshkodol); Klekat (Prejlep); Klekat e Vogla

(Roshkodol);

Klladë, -a:Mali i Kllad’s (Roshkodol); Kroni i Kllad’s

(Roshkodol).

Kodër, a-: P’rroni i Kodres Love (Roshkodol); Kodrat

(Bjeshka e Strellcit).

Kopavnik, -u: Qafa e Kopaonikut (Belle).

119

Kokallej: Vija Kokallej (Belle).

Kokoliq, -i: P’rroni i Kokoliqit (Roshkodol); Kerrshat e

Kokoliqit (Roshkodol).

Konak, -u: Konaqet (Pllaqica e Vokshit).

Kori, -a: Podi i Korisë (Bjeshka e Belegut); Maja e Korisë

(Milishevc).

Koritë, -a: Lugi i Koritave (Belle).

Kozjerr, -i: Krojet e Kozjerrit (Bjeshka e Baballoqit).

Kripë, -a: Livadhi i Krip’s (Bjeshka e Belegut); Rrasat e

Krip’s (Bjeshka e Prejlepit); Quki i Rrasës Kryp’s (Bjeshka e

Prejlepit); Thepi i Kryp’s (Belle); Rrasat e Kryp’s (Belle);

Kerrshi i Kryp’s (Belle).

Kr(ua)-oi:.Lugi i Kronit (Bjeshka e Belegut); Podi i Kroj’ve

(Bjeshka e Belegut); Kerrshat e Qaf’s Kronit (Belle); Hun’a e

Kronit (Milishevc); Tre Kroj’t (Bjeshka e Prejlepit); Ujëvara e

Kroj’ve të Bardha (Belle).

Krushk, -u: Kerrshi i Krushkut (Milishevc).

Kryq, -i: Laku i Kryqs (Kurvallë).

120

Kullë, -a: Kulla e Çelisë (Belle).

Kullone: Dardha Kullone (Belle).

Kungj, -i: Ner Kungja ( Bjeshka e Deçanit)

Kulm, -i: Rruga e Kulmit (Bjeshka e Madhe).

Kunorë, -a: Kunora (Jedovë); Qafa e Kunorave (Jedovë).

Kuq: Gurt’ e Kuq (Bjeshka e Belegut); Guri i Kuq ( Pllaqica

e Vokshit).

Kurtulë, -a: Podi i Kurtul’s (Bjeshka e Strellcit).

Kurvallë –a: Kurvalla (Bjeshka e Prejlepit); Cepi i Kurvall’s

(Kurvallë); Kershat e Kurvall’s (Bjeshka e Prejlepit).

Kyqë, -a: Kerrshat e Kyqs (Roshkodol); Qafa e Kyqs

(Roshkodol).

Lahë, -a: Vija e Lah’s (Belle).

Lajthi, -a: Kroni i Lejthisë (Bjeshka e Strellcit).Lejthishta

(Bjeshka e Baballoqit).

121

Laknor, -i: Podi i Laknorit (Bjeshka e Deçanit).

Larë, -a: Lugi i Lar’s (Bjeshka e Madhe).

Ledinë, -a: Qafa e Ledin’s Butë (Belle); Shpella e Ledin’s

Butë (Belle).

Leqe: Leqet (Bjeshka e Baballoqit); Liqeni Leqe-leqe

(Pllaqica e Vokshit).

Lerthë, -a: P’rroni i Lerthave (Belle).

Lesh, -i: Kroni Laj Lesh (Bjeshka e Deçanit).

Likë, -a: Kodra e Lik’s (Bjeshka e Madhe).

Liqen, -i: Qafa e Liqenit(Bjeshka e Lumbardhit).

Lis, -i.: Qafa e Lisit t’Vramë Réje (Pleqe).

Livadh, -i: Banishta e Livadhit (Roshkodol); Shtegi i

Livadhit (Bjeshka e Belegut); Qafa e Livadhit (Bjeshka e

Belegut); Podi i Livadhit (Bjeshka e Belegut); Qafa e Livadhit

(Bjeshka e Baballoqit); P’rroska e Livadhit (Bjeshka e

Baballoqit); Kroni i Livadhit (Bjeshka e Baballoqit); Lugu i

Livadhit (Bjeshka e Baballoqit); Kerrshi i Livadhit

(Milishevc); Kodra e Livadhit (Milishevc); Livadhet (Belle).

122

Lëbushë, -a: Podi i L’bush’s (Roshkodol).

Log, -u: Logje (Bjeshka e Deçanit).

Lojë, -a: Podi i Lojzave (Roshkodol).

Lokaj: Gurtë e Lokajve (Pllaqica e Vokshit); Kroni i Lokajve

(Bjeshka e Prejlepit); Stanishta e Lokajve (Roshkodol).

Lomë, -a: Ara e Lomit (Belle); Ara e Lom’s (Belle).

Lopë, -a: Kodra e Love (Roshkodol); Podi i Love (Bjeshka e

Belegut); Leqet e Love (Bjeshka e Belegut); Gurtë e Love

(Pllaqica e Vokshit).

Lug, -u: Qafa e Lugit t’Koritave (Belle); Kerrshat e Lugit

t’Koritave (Belle); Gryka e Lugit t’Sharit (Bjeshka e

Lumbardhit); P’rroni i Lugit t’ Zallit (Bjeshka e Belegut);

Kroni i Lugit t’ Zallit (Bjeshka e Belegut); Lugjet (Bjeshka e

Madhe); Lugu i Hatashit ( Bjeshkaa e Belegut).

Lumëbardh, -i: Gurtë e Lumardhit (Belle), Qafa e Lumardhit

(Milishevc).

123

Llogor, -i: Llogori (Bjeshka e Madhe).

Lloq, -i: Stanishta e Lloqanit (Pleqe); Kerrshat e Lloqanit

(Kurvallë); Sharra e Lloqanit (Kurvallë); Gryka e Lloqanit

(Kurvallë).

Llukë, -a: Stanishta e Lluk’s (Milishevc).

i, e Madh-e: Shkëmbi i Madh (Bjeshka e Baballoqit); G’llia e

Madhe (Bjeshka e Belegut); Maja e Madhe (Bjeshka e

Belegut); Podi i Madh (Roshkodol); P’rroni i Madh (Belle);

Ahishta e Madhe (Belle); Shpella e Madhe (Belle); Shpati i

Madh (Bjeshka e Lumbardhit); Lugi i Madh (Kurvallë); Biga

e Madhe (Bjeshka e Baballoqit); Zhigina e Madhe (Bjeshka e

Baballoqit); Lugi i Madh (Bjeshka e Baballoqit); Stanishta e

Madhe (Bjeshka e Baballoqit); P’rroni i Madh (Bjeshka e

Prejlepit); Maja e Madhe (Bjeshka e Prejlepit); Podi i Madh

(Milishevc); Ara e Madhe (Belle); Kerrshi i Madh (Belle);

Livadhi i Madh (Belle); Livadhet e Mëdha (Pleqe); Kerrshat e

M’dhaja (Roshkodol).

Magar, -i: Shkalla e Magarit (Milishevc).

124

Maje, -a: Shpati i Majes s’Madhe (Bjeshka e Belegut); Podi i

Majes (Bjeshka e Lumbardhit); Çeta e Majes s’Bajrakut

(Bjeshka e Lumbardhit).

Makivi: Guri i Makivisë (Bjeshka e Belegut).

Mal, -i: Kroni i Malit t’Parë (Roshkodol); Stanishta e

Malokut (Pleqe); Mali ku o Vra Malë Hasani (Bjeshka e

Prejlepit).

Marash, -i: Lugi i Marash Gjek’s (Belle); Livadhi i Marash

Pajlit (Belle).

Mark, -i: Kerrshi i Mark Geg’s (Jedovë); Livadhi i Mark

Geg’s (Kurvallë); Stani i Mark Pep’s (Belle).

Marjash, -i: Mali i Marjashit (Roshkodol); Kroni i Marjashit

(Roshkodol); Çetat eMarjashit (Bjeshka e Belegut); Maja e

Imerjashit (Bjeshka e Belegut); Kurrizi i Marjashit (Bjeshka e

Belegut); Bishti i Imerjashit (Bjeshka e Belegut); Emërtimi i

Marjashit na paraqitet në disa versione siç janë: Imerjash,

Marjash, Mirash, Maja e Madhe. Gjithë këta emra i përgjigjen

të njëjtës maje.

Mehmet, -i: Kroni i Mehmetit (Bjeshka e Strellcit).

Mekulë, -a: Shpella e Mekul’s (Belle).

125

Mellë, -a: Gropa e Mell’s (Bjeshka e Bellegut).

Mermer, -i: Gurtë e Mermerit (Bjeshka e Strellcit); Gurtë e

Mermerit (Bjeshka e Madhe).

Metë, -a: Ledina e Metë Tafve (Bjeshka e Madhe); Shtegu i

Metë Tafve (Bjeshka e Madhe).

Mes, -i: Qafa e Mesme (Bjeshka e Lumbardhit); Banishta e

Mesme (Roshkodol); Çeta e Mesme ose e Midisit (Bjeshka e

Belegut); Shtegu i Mesit (Bjeshka e Belegut).

Milishevc, -i: Mali i Milishevcit (Milishevc); Kerrshat e

Milishevcit (Milishevc); Qafa e Milishevcit (Pleqe); Qafa e

Milishevcit (Milishevc).

Minare, -ja: Shpella e Minares (Bjeshka e Belegut).

Mirë: Kroni i Mirë (Belle); Podi i Mirë (Bjeshka e Prejlepit);

Vorret e Mira (Pleqe); Podi i Mirë (Pleqe).

Mollë, -a: Qafa e Moll’s Egër (Bjeshka e Baballoqit); Livadhi

i Moll’s (Belle).

Moçme: Stanet e Moçme (Bjeshka e Belegut); Stanishta e

Moçme (Belle); Stanet e Moçme (Milishevc); Stanishta e

Moçme (Pleqe); Banishta e Moçme (Roshkodol).

126

Mramë: Fusha e Mramë (Belle).

Mriz, -i:Mrizet (Bjeshka e Strellcit); Burimet e Mrizeve

(Bjeshka e Strellcit); Qafa e Mrizeve (Pleqe); Kroni i Mrizeve

(Bjeshka e Prejlepit); Mrizet (Belle); Kroni i Mrizit (Belle).

Mulaj: Kroni Mulajve (Milishevc).

Murriz, -i: Kodra e Murrizit (Belle).

Mustafë, -a: Kroni i Mustaf’s (Milishevc).

Musmurat, -i: Musmurat (Bjeshka e Strellcit).

Mushkolaj: Stanet e Mushkolve (Bjeshka e Madhe).

Nekë, -u: Lagjet e Nekut (Bjeshka e Strellcit); Qafa e Nikut

(Bjeshka e Strellcit).

Nënë, -a: Vorri i Nënës Hylë (Belle); Ledina e Nënave

(Bjeshka e Prejlepit).

Nitaj: Stanishta e Nitajve (Jedovë); Lugi i Nitajve (Jedeovë).

127

Nuse, -ja: Guri i Nuses (Bjeshka e Strellcit); Guri i Nuses

(Pllaqicë e Vokshit); Guri i Nuses (Bjeshka e Lumbardhit).

Nresh, -i: Kroni i Nreshit (Belle).

Ortek, -u: Orteku (Pleqe).

Orrl, -i: Çetina e Orrlit (Bjeshka e Madhe); Shpella e Orrlave

(Bjeshka e Prejlepit).

Osëdautaj: Stanishta e Osëdautajve (Pleqe)

Osmonaj: Kroni i Osmonj (Milishevc); Stanishta e

Osmonajve (Milishevc):

Osë, -a: Kodra e Osës (Pleqe); Mali i Osojnës (Milishevc).

Pafund: Liqeni Pafund (Pllaqicë e Vokshit); Shpella Pafund

(Bjeshka e Lumëbardhit).

Pali: Livadhi i Palnes (Bjeshka e Strellcit).

128

Papli: Lugu i Paplit (Roshkodol).

Pashë, -a: Kroni i Pash’s (Bjeshka e Belegut); Vorri i Pash’s

(Bjeshka e Belegut); Krojt e Pash’s ( Gryka e Lloqanit).

Pelë, -a: Podi i Pel’s (Belle).

Pishë, -a: Pishaku i Parë, Pishaku i Dytë, Pishaku i Tretë (

Bjeshka e Belegut).

Pite, -ja: Kroni i Pites (Gryka e Deçanit); quhet kroni i pites

se gjatë udhëtimit me kuaj ose gomarë për në bjeshkë dhe

gjatë kthimit nga bjeshka për në rrafsh, kanë pushuar aty

udhëtarët dhe kanë ngrënë ushqim. Ushqimi më

për rrugëtim në atë kohë, ka qenë pitja.

Plak, -u:Guri Plak (Pleqe); Vorri i Plakit (Bjeshka e Strellcit).

Plak/ë, -a: Përroni i Plak’s (Pleqe); Lugi i Plakave (Bjeshka e

Belegut).

Plavë, -a: Liqeni i Plav’s (Kurvallaë); Ledina e Plav’s

(Kurvallë); Guri i Plav’s (Pllaqica e Vokshit).

Plep, -i: Plepishta (Pleqe); Plepishta (Bjeshka e Strellcit);

Kroni i Plepisht’s (Belle).

Pleqe, -ja: Çeta e Pleqes (Pleqe); P’rroni i Pleqes (Pleqe).

129

Plumb, -i: Kerrshi i Plumbave (Milishevc).

Pllaqicë, -a: Qafa e Pllaqic’s (Pllaqica e Vokshit).

Pod, -i: Kroni i Podit t’Sonve (Belle); Kroni i Podit t’Mesem

(Milishevc); Qafa e Podinave (Bjeshka e Baballoqit); Mali i

Podit t’Banisht’s (Roshkodol); P’rroni i Podit Baqic’s

(Roshkodol); Podet (Bjeshka e Strellcit); Rrasa e Podit

(Bjeshka e Lumëbardhit).

Podinë, -a: Shpella e Podinave (Bjeshka e Belegut); Podinat

(Bjeshka e Belegut). Podinat (Bjeshka e Baballoqit).

Pojë, -a: Podi i Pojave (Belle); Kroni i Pojave (Bjeshka e

Prejlepit); Kroni i Pojave (Bjeshka e Prejlepit); Pojishta

(Bjeshka e prejlepit); Poja Bjeshka e Baballoqit); Kerrshat e

Poj’s (Bjeshka e Baballoqit); Kroni i Poj’s (Bjeshka e

Baballoqit).

Policë, -a: Policat (Milishevc)

Pongjaj: Stanishta e Pongjaj (Zharre).

Pop, -i: Shpella e Popit ( Bjeshka e Lumëbardhit).

Poshtë: Podi i Poshtem (Bjeshka e Belegut); Shtegu i

Poshtem (Bjeshka e Belegut)

130

Pranverë, -a: Stanet e Pranverës (Belle).

Prapshti, -a: Prapshtia (Gryka e Lloqanit).

Prejlep, -i: Kurvalla e Prejlepit (Bjeshka e Prejlepit); Faqja e

Prejlepit (Bjeshka e Prejlepit); Maja e Prejlepit (Bjeshka e

Prejlepit); Lisat e Prejlepit (Bjeshka e Prejlepit).

Prekë, -a: Kroni i Prekës (Belle).

Prelë, -a: Lugu i Prels (Kurvallë); Kroni i Logut t’Prelsë

(Bjeshka e Deçanit).

Prush, -i: Podi i Prushit (Pleqe), Nërmje Prrojve (Bjeshka e

Deçanit).

Prron, -i: Mali i P’rronit t’Gjesë (Roshkodol); Stanishta e

P’rronit (Bjeshka e Belegut); Livadhi i P’rronit (Bjeshka e

Belegut),

Ptyq, -i: Kroni i Ptyqit (Belle).

Pushim, -i: Arra e Pushimit (Belle).

131

Qafë, -a: Vorret te Qafa (Bjeshka e Lumëbardhit); Kroni i

Qaf’s Milishevcit (Milishevc); Kroni i Qaf’s Kronit (Belle).

Qen, -i: Kerrshi i Qenit (Belle); Maja e Qenit (Bjeshka e

Belegut).

Qerrshi, -a: Kroni i Qerrshijave (Kurvallë).

Qufaj: P’rroni i Qufiqit (Bjeshka e Prejlepit).

Qylym, -i: Guri i Qylym (Pllaqica e Vokshit).

Rabaxhi: Kroni i Rabaxhive (Zharre).

Rabush, -i:Podi i Rabushit (Bjeshka e Strellcit).

Ramë, -a: Lugi i Ramë Taf’s (Jedovë).

Rami: Rrafshi i Ramit (Zharre).

Ramiz, -i: Kroni i Ramizit (Kurvallë).

Rapuhë, -a: Çuk’t e Rapuhve (Bjeshka e Baballoqit).

132

Rastavicë, -a: Gur’t e Rastavic’s (Kurvallë).

Rexhë, -a: Guri i Rexhaj (Roshkodol).

Rjep, -i: Qafa e Rjepit (Belle).

Rudinë, -a: Rudinat (Belle); Podi i Rudinave (Belle); Qafa e

Rudinës ( Bjeshka e Prejlepit); Rudinat (Baballoq); Rudinat

(Bjeshka e Deçanit); Kerrshat e Rudinave (Bjeshka e

Deçanit).

Rupë, -a: Maja e Rup’s (Bjeshka e Belegut); maje e cila e

ndanë kufirin me Malin e Zi; Ashta e Rup’s (Bjeshka e

Baballoqit).

Roshkodol, -i: Qafa e Roshkodolit (Bjeshka e Belegut);

P’rroni i Roshkodolit (Roshkodol).

Rrafsh, -i: Livadhi Rrafsh (Bjeshka e Prejlepit).

Rrah, -i: Kroni i Rrahit (Belle).

Rrallë: Lisat e Rrallë(Bjeshka e Belegut).

Rrazhgë, -a: Rrazhgat (Bjeshka e Belegut).

133

Rrasë, -a: Podi i Rrasave (Bjeshka e Belegut); Kroni i

Rrasave të Dud’s (Bjeshka e Belegut); Kroni i Rrasave

(Bjeshka e Baballoqit); Shkalla e Rrasave (Bjeshka e

Baballoqit).

Rrëz: Rrëzbimi (Bjeshka e Madhe).

Rrip, -i: Brinja e Rripit (Jedovë).

Rrokaqë, -a: Shpati i Rrokaqave (Bjeshka e Belegut).

Rrojë, -a: Kroni i Rroj’s (Milishevc).

Rrshitza: Podi i Rr’shitzave (Bjeshka e Baballoqit).

Rrumbullak, -i: Ledina Rrumbullake (Bjeshka e Baballoqit).

Rrustem, -i: Vorri i Rrustem Hasanit (Bjeshka e Baballoqit);

Kroni i Rrustem Hoxh’s (Pleqe); Kroni i Rrustem Fazlisë

(Milishevc).

Sadri, -u: Kroni i Sdrisë (Bjeshka e Prejlepit).

Salë, -a: Vorri i Salës (Roshkodol).

134

Sallak, -u: Sallaku (Bjeshka e Strellcit).

Samar, -i: Podi i Samarit (Bjeshka e Deçanit).

Selmon, -i: Kroni i Selmonit (Pleqe).

Sirë: Ara e Sirmve (Belle); Vada e Sirmve (Belle).

Smajl, -i: Kroni i Smajlit (Pllaqica e Vokshit).

Smakë, -a: Gropa e Smak’s (Pllaqica e Vokshit).

Smutë: Guri i Smutë (Bjeshka e Madhe).

Sobë, -a:Podi i Sobave (Roshkodol).

Sokol, -i: Guri i Sokolit (Belle).

Sonë, -a: Podi i Son’s (Belle).

Stan, -i: Podi i Staneve t’ Shlakit (Bjeshka e Prejlepit); Gryka

te Stanet e Syl’s (Bjeshka e Lumëbardhit); Kroni i Staneve

(Bjeshka e Strellcit); Kroni i Staneve (Belle); Prroni i Staneve

t’ Epra (Roshkodol);Kroni i Staneve t’ Moqme (Bjeshka e

Baballoqit); Kodra e Stanisht’s (Belle); Ara e Stanit (Belle).

Strellc, -i: Mali i Strellcit (Bjeshka e Strellcit); Maja e

Strellcit; (Bjeshka e Strellcit); Stanet e Strellcit (Bjeshka e

Strellcit).

135

Strehë, -a: Kerrshi me Strehë (Belle).

Suhajë, -a: Lugi i Suhaj’s (Bjeshka e Strellcit).

Sukë, -a: Kroni i Suk’s (Belle); Kerrshi i Suk’s (Belle); Çeta

e Suk’s (Belle).

Sylë, -a: Kroni i Sylë Muj’s (Roshkodol).

Symer, -i: Lugi i Symeraj (Jedovë).

Shaban, -i: Kodra e Shabanit (Bjeshka e Belegut); Kroni i

Shaban Beqirit (Milishevc).

Shahë, -a: Kroni i Shah’s (Zharre).

Shalë, -a: Stanet e Shal’s (Bjeshka e Strellcit); Stanet e Shal’s

(Bjeshka e Belegut).

Sharrë, -a:Livadhi i Sharrës (Roshkodol); Kroni i Sharrës

(Roshkodol).

Shehit, i: Vorret e Shehitva (Milishevc); Vorret e Shehitve

(Dëshmorëve) Janë varre që nga viti 1921. Aty u vranë duke

136

luftuar me forcat serbo-malazeze Sadri dhe Adem Osa. Sot

ato varre Konsiderohen si tyrbe.

Shejtë: Gropa e Shejtë (Roshkodol).

Sheremet, -i: Kroni i Sheremetit (Bjeshka e Baballoqit).

Shkallë, -a: Kroni i Shkall’s (Bjeshka e Madhe).

Shokë, -ve: Mullini i Shokve (Belle).

Shotë, -a: Lugu i Shot’s (Pleqe).

Shpajë: Shpajnat ( Bjeshka e Baballoqit).

Shpat, -i: Kroni i Shpatijeve (Roshkodol); Shpatijet

(Roshkodol); Shpati i Avdylit (Bjeshka e Belegut); Shpati i

Majes Madhe (Bjeshka e Belegut).

Shpellë, -a:Shpella e Hajnave (Bjeshka e Belegut).

Shtarë, -a. Gropa e Shtar’s (Bjeshka e Lumëbardhit), Podi i

Shtarave (Bjeshka e Deçanit).

Shterp, -i: Guri i Shterrpit (Roshkodol); Gopat e Shterrpit

(Roshkodol); Shterrpaja ( Bjeshka e Strellcit).

Shtog, -u: Shtogishta (Belle).

137

Shtrung, -u: Kroni i Shtrungjeve (Roshkodol).

Shtrigë, -a: Kerrshi i Shtrigave (Milishevc); Shpella e

Shtrigave (Belle); Kroni i Shtrigave (Roshkodol).

Tahir. –i: Ara e Tahirit (Pleqe); Kroni i Tahir Alisë

(Milishevc); Stanishta e Tahitsylve (Pleqe).

Tal, -i: Kroni i Talit (Bjeshka e Belegut); Shpella e Talit

(Bjeshka e Belegut); Guri i Tal Popocit (Jedovë).

Tamash, -i: Mali i Tamashit (Roshkodol).

Tashk, -i: Ara e Tashkit (Zharre).

Tedel, -i: Kroni Tedel (Pllaqicë).

Tinar, -i: Gurtë e Tinarve (Bjeshka e Strellcit).

Tisat: Podi i Tisave (Bjeshka e Prejlepit).

Torishtë, -a: Kerrshi i Torishtes (Belle).

Trung, -u: Trungishta (Bjeshka e Belegut).

Truq, -i: Brejat Truq (Bjeshka e Belegut).

138

Tthore, -ja: Tthore (Bjeshka e Belegut); Tthore (Belle).

Tupan, -i: Podi i Tupanave (Bjeshka e Deçanit).

Tyq, -i: Podi i Tyqit (Belle).

Tyrbe, -ja: Tyrbja (Bjeshka e Belegut).

Thep, -i: Prroni i Thepave (Pleqe); Thepi ku Bojmë Zo

(Belle).

Therrë, -a: Podi i Therrave (Bjeshka e Madhe).

Thi, -u: Pusi i Thive (Pleqe).

Thyer: Lugi i Thymë (Bjeshka e Madhe).

Ujk, -u: Guri i Ukit (Bjeshka e Prejlepit).

Ujë: Ku Hup Ujtë (Pllaqica e Vokshit).

Ukëhaxhaj: Stanishta e Ukëhaxhaj (Bjeshka e Madhe).

139

Ultë: Qafa e Ultë (Bjeshka e Lumëbardhit).

Vajzë, a: Vorret e Vajzave (Milishevc).

Vasë, -a: Kroni i Vaso Vil’s (Pleqe).

Vathë, -a: Vathat (Bjeshka e Strellcit).

Verdhë: Lugjet e Verdha (Bjeshka e Lumëbardhit); Lugu i

Verdhë (Bjeshka e Deçanit).

Verë, -a: Stanet e Ver’s (Bjeshka e Belegut); Stanet e Ver’s

(Belle); Stanishta e Ver’s (Pleqe).

Verr, -i: Verrishta (Pleqe); P’rroni i Verrisht’s (Belle).

Vesel, -i: Podi i Veselit (Milishevc).

Vezir, -i: Udha e Vezirve (Pleqe).

Viq, -i: Livadhi i Vjetave (Milishevc); Livadhi i Viqit (Belle);

Puset e Vjetave (Bjeshka e Lumëbardhit); Liqeni i Vjetave

(Pllaqica e Vokshit).

Vjeshtë, -a: Stanet e Vjesht’s (Bjeshka e Prejlepit).

140

i, e Vogël: Liqeni i Vogel (Bjeshka e Belegut); Lugu i Vogel

(Kurvallë); Mali i Vogel (Bjeshka e Belegut); Shpatijet e

Vogla (Bjeshka e Lumbardhit); Gjeravica e Vogel (Pllaqica e

Vokshit); Prroni i Vogel (Bjeshka e Prejlepit); Maja e Vogel

(Bjeshka e Prejlepit); Podet e Vogla (Bjeshka e Irniqit; Maja e

Vogel (Roshkodol).

Voksh, -i: Gurrat e Vokshit (Pllaqica e Vokshit).

Vorr, -i: Vorret (Bjeshka e Belegut).

i, e Vrarë: Lisi i Vramë Reje (Pleqe); Ku e ka Vra Reja Isuf

Brahimin (Pllaqicë); Mali ku o Vra Malë Hasani (Bjeshka e

Prejlepit).

Vërri, -a: Rruga e Vrrinit (Bjeshka e Baballoqit); Qafa e

Vrrinit (Bjeshka e Lumëbardhit).

Vuqetë, -a: Qafa e Vuqetës (Zharre).

Xhami, -a: Lugi i Xhamisë (Milishevc).

141

Yzbyl, -i: Yzbyli (Bjeshka e Madhe).

Zallë, -i: Zallinat (Bjeshka e Belegut); Zallinat (Bjeshka e

Baballoqit); Lugi i Zallit (Bjeshka e Belegut); Kroni i Lugit

Zallit (Bjeshka e Belegut); Lugi i Zallit (Jedovë).

Zeçë, -a: Bira e Zeç’s (Pleqe).

Zejnep, -i: Kroni i Zejnepit (Pllaqicë e Vokshit).

Zejni, -ja: Kroni i Zejnisë (Bjeshka e Strellcit).

Zekë, -a: Kroni i Zekë Ademit (Gryka e Deçanit).

Zenun, -i: Kroni i Zenun Zeç’s (Pleqe).

e Zezë: Shpella e Zezë (Bjeshka e Belegut); Shpella e Zezë

(Belle).

i Zi: Guri i Zi (Bjeshka e Belegut); Mali i Zi (Bjeshka e

Belegut); Gurtë e Zi (Belle).

142

Zllonopojë, -a: Mali i Zllonopoj’s (Zllonopojë); Prroni i

Zllonopoj’s (Zllonopojë); Gropa e Zllonopoj’s (Zllonopojë).

Zmakë, -a: Maja e Zmak’s (Bjeshka e Lumëbardhit).

Zymer, -i: Zymerdani (Bjeshka e Strellcit); Kroni i Zymer

Danit (Bjeshka e Strellcit).

Zharre: Qafa e Zharres (Zharre);

Zhdrellë, -a: Rruga e Zhdrell’s (Bjeshka e Baballoqit); Krojt

e Zhdrell’s (Bjeshka e Baballoqit).

Zhig, -i: Zhigi (Pleqe); Zhiginat (Bjeshka e Belegut); Zhiginat

(Bjeshka e Madhe); Zhiginat (Bjeshka e Prejlepit); Prroskat e

Zhigit (Bjeshka e Baballoqit).

143

Përfundim

Në këtë punim kërkimet tona kanë qenë të

përqendruara në fushën e onomastikës, veçanërisht në fushën

e toponimisë. Kërkimet tona kanë qenë të përqëndruara në

mbledhjen e toponimeve në bjeshkët që i përkasin zonës

kadastrale të Komunës së Deçanit. Në ato vise malore që

historikisht janë populluar nga shqiptarët autokton kemi gjetur

një numër toponimesh e mikrotoponimesh të formuara nga vet

populli. Toponimia e këtij visi malor zakonisht janë apelativa

që emërtojnë një veçori ose karakteristikë të një vendi, të një

bime, kafshe apo të një pronari të tyre. Prejardhja kuptimore e

toponimeve të vjelura, del të jetë mjaft e larmishme, si: emra

vendesh sipas antroponimisë, patronimisë, zoonimisë,

fitonimisë, ojkonimisë, oronimisë etj. Në këtë punim është

tubuar materiali i vjelur në terren dhe materiali i marrë nga

hartat topografike e kadastrale duke tubuar 800 toponime dhe

mikrotoponime. Prej tyre i kemi arritur t’i klasifikojmë në:

 Emra vendesh sipas hidronimisë 156

toponime si: kroje përrenj, liqene, gurra etj.

144

 Emra vendesh sipas zoonimisë 27toponime.

 Emra vendesh sipas fitonimisë 44 toponime.

 Emra vendesh sipas patronimisë dhe

antroponimisë 170 toponime.

 Oronime apo emra të maleve, fushave,

kodrave, gropave, qafave, majave si dhe

toponime tjera 400 sosh.

 21 toponime dalin dygjuhësore, ndërsa tri

emërtime si të motivuara.

Bigëzimi i toponimeve në këto vise malore dëshmon

praninë e administratës serbe edhe në këto anë. Përpjeka

serbe për ndryshimin e toponimeve të këtyre viseve malore

vërehet më së miri në harta topografike të vitit 1942, 1960,

1972, 1982 dhe 1993. Në këto harta disa toponime janë

përkthyer nga shqipja, disa janë deformuar ose janë përshtatur

në gjuhë sllave, si: Velika kleka,(G’llija e Madhe) Lovski

potok (P’rroni i Gjes), Dečanska bistrice (Lumbardhi i

Deçanit), Velika čafa (Çafa e Madhe), Gura e mir (Gurra e

Mirë) Osovič stanovi (Stanet e Osaj)etj.Në harta kadastrale të

vitit 1983 të gjitha toponimetdalin të shënuara me alfabet

cirilik ku shihet qartë ndryshimi dhe deformimi i toponimeve

nga administrata serbe. Deformimi i toponimeve duket të jetë

i natyrshëm për arsye se alfabetit serb i mungojnë

145

bashkëtingëlloret e përbëra derisa alfabeti i gjuhës shqipe i

posedon këto shkronja, si p.sh. Hidronimin, Gurra e Mirë në

Bjeshkën e Deçanit në harta topografike dhe ato kadastrale e

gjejmë me emrin ‘’Gura e mir’’, po ashtu hidronimin P’rroni

i Livadhit gjendet me emrin ‘’Proni i livadit’’.

Toponimia e bjeshkëve të Deçanit, qofshin ato fjalë të

prejardhura apo të përbëra, qofshin fjalë të përngjitura apo

togfjalësha janë të formuara me elemente leksiko-gramatikore

të gjuhës shqipe dhe vetëm me anë të saj mund të shpjegohen.

Toponimet e formuara me kompozim ose përngjitje tregojnë

vjetërsinë e ndërtimit të tyre, si p.sh. Kroni Tedel (Pllaqicë e

Vokshit). Kjo dukuri është e pranishme edhe te formimi i

toponimeve të përngjitura, të cilat i kemi hasur te ndërtimi i

toponimeve sipas antroponimisë, si: Thepi i Delipjetrit

(Belle); Stani i Marpep’s (Belle) etj.

Fjalori me toponime të radhitura sipas alfabetit përbën

kapitullin e fundit të këtij punimi. Ky fjalor përbëhet prej 800

toponimeve .

146

Shtojca I

PYETËSOR

Toponimet e Bjeshkëve të Nemuna

Fshati______________Komuna____________Bjeshka__________

Emri i informatorit____________________mosha_____________

Arsimi____________________profesioni_____________________

Vendi i anketimit_________________________________________

Emra malesh____________________________________________

_______________________________________________________

_____________________________________________________

_______________________________________________________

____________________________________________________

Emra të ujërave, ________________________________________

_______________________________________________________

____________________________________________________

_______________________________________________________

_____________________________________________________

147

Emra vendesh__________________________________________

_______________________________________________________

_____________________________________________________

_______________________________________________________

_____________________________________________________

Emri dhe mbiemri i personit që e kreu anketimin__________

______________________________________________

Kush ishte i pranishëm gjatë anketimit__________________

__________________________________________________

_________________________________________________

______________________________________________

Data e anketimit______/______/__________/

148

1. Si quhet bjeshka e juaj?

a) A ka pasur emër tjetër në të kaluarën?

b) Nëse ka pasur, thoni kur është bërë ndërrimi i emrit

dhe për ç ‘arsye?

2. Me cilat bjeshkë kufizohet bjeshka e juaj?

3. Si është terreni në bjeshkën tuaj: kodrinor, malor apo

kdrinoro-malor?

4. Ç’maja të larta ka bjeshka e juaj. Thoni emrat e tyre?

5. Ç’emra të përveçëm kanë pjesët shkëmbore të

thepisura në bjeshkën tuaj?

6. Ç’emra të përveçëm ka për fundin e malit apo të

kodrës?

7. Ç’emra të përveçëm ka për faqen e malit apo të

kodrës?

8. A ka gryka, qafa, male me emra të përveçëm në

bjeshkën tuaj?

9. A ka shkëmbinj apo rrasa të mëdha në bjeshkën tuaj?

Thoni emrat e tyre.

10. Ç’lugje, qeta, lëndina e vise të tjera të dallueshme e të

emërtuara ka në bjeshkën tuaj?

11. A ka shpella në bjeshkën tuaj? Thoni emrat e

përveçëm të tyre?

12. A ka kodra apo kodrina ne bjeshkën tuaj? Thoni

emrat e përveçëm të tyre?

149

13. Ç’ emra të përveçëm lidhen me fjalën ah, bredh,

frashër, gështenjë, lis, shelg, shkozë, ferrë, pishë, molikë etj.

14. Ç’emra të përveçëm lidhen me fjalën boronicë,

dredhë, lincurr, dëllinja (gllija), shtarë, karajfile,?

15. A ka vend të caktuar për pushimin e bagëtive ne

bjeshkën tuaj? Thoni emrat e tyre?

16. A ka emra të përveçëm në bjeshkën tuaj që lidhen me

stinët e vitit: verë, vjeshtë, dimër, pranverë Pse janë quajtur

ashtu?

17. A ka emra të përveçëm pyjesh, shpellash lëndinash etj

që përmbajnë emra kafshësh të egra si: ujk, ari, dhi, dre,

kaproll, dhelpër, lepur etj. Thoni emrat e tyre?

18. A ka në bjeshkën tuaj ndo një vend ku rrëfehet për

ndonjë legjendë apo gojëdhënë për luftëra të ndryshme, rënie

heronjsh?

19. A ka emra të përveçëm që lidhen me emrat turk,

shkja, vlleh, grek malazez etj? Ç’tregohet për to?

20. A ka burime (kroje) në bjeshkën tuaj? Thoni emrat e

tyre?

21. A ka ujëra rrjedhëse në bjeshkën tuaj? Thoni emrat e

tyre?

22. A ka në bjeshkën tuaj ujëra ku bashkohen dy rrjedha

uji? Thoni emrat e tyre?

150

23. A ka rrjedhë uji që humbë nën tokë dhe del përsëri,

ose që shteron dikur në bjeshkën tuaj?

Thoni emrin e tyre?

24. A ka ndonjë rrjedhë a lumë që bie që bie nga lartësia?

Ç’emër të përveçëm ka?

25. A ka në bjeshkën tuaj liqen? Si quhet ai?A ka ndonjë

emër të përveçëm ndonjë pjesë e liqenit?

26. A ka burime ujërash minerale në bjeshkën tuaj? Thoni

emrat e përveçëm?

27. A ka në bjeshkën tuaj ujësjellës apo çezmë? Sa kohë

kanë që janë vënë dhe ç’emra të përveçëm kanë?

28. A ka në bjeshkën tuaj ndonjë kënetë apo moçal?

Thoni emrat e përveçëm?

29. Sa familje dalin në bjeshkën tuaj? Cilat janë llagapet e

tyre?

a) A ka ndonjë llagap për të cilin ruhet ndonjë

gojëdhënë?

b) A ka llagape që që lidhen me emra gjeografikë e

etnikë?

c) A ka ndonjë familje a fis të shuar? Si e ka pasë

llagapin

30. A ka ndonjë rrugë apo shteg që i lidhë bjeshkët në

mes veti? Thoni emrat e tyre?

151

31. A ka ndonjë shteg apo këmbësore në bjeshkën tuaj?

Thoni emrat e tyre?

32. A ka në bjeshkën tuaj rrugë me shumë kthesa (leqe)?

Thoni emrat e tyre?

33. A ka në bjeshkën tuaj ndonjë vendbanim të vjetër, apo

gjurmë vendbanimesh të hershme? Thoni emrat e tyre?

34. A ka në bjeshkën tuaj kulte fetare, kishë, xhami,

tyrbe, manastir etj.? Thoni emrin e tyre?

35. A ka varre në bjeshkën tuaj? Thoni emrat e përveçëm

të tyre?

36. A ka në bjeshkën tuaj vende që janë emërtuar sipas

figurave mitologjike p.sh. shtrigë, zanë, dreq etj? Thoni emrin

e tyre?

Të shënohet edhe çdo toponim që nuk është në pyetësorin e

mësipërm, sado i vogël qoftë në dukje dhe i parëndësishëm.

Mjafton të ketë një emër të përveçëm (Shkurtaj, 2015, f, 252-257).

152

Në këtë tabelë kemi dhënë emrat e personave

(informatorë), të cilët na ndihmuan në regjistrimin e

toponimeve të bjeshkëve të komunës së Deçanit.

Emri dhe mbiemri	Mo-sha	Bjeshka	Komu-na	Profe-sioni	Vendi i ankt.
Sali Ahmetaj	63 vjeç	Roshkodol	Deçan	Bujk	Isniq
Kadri Humaj	81 vjeç	Baballoqit	Deçan	Bujk	Baball-oq
Mustafë Lulaj	73 vjeç	Belle	Pejë	Mësues	Broliq
Zymer Balaj	59 vjeç	Belle e Epërme	Deçan	Zdrukth-tar	Isniq
Sami Lokaj	55 vjeç	B. Prejlepit	Deçan	Arsimtar	Prejlep
Muhamet Mehmetaj	77 vjeç	Zllonopoj	Deçan	Bujk	Isniq
Haxhë Tolaj	55 vjeç	Pllaqicë	Deçan	Bujk	Pobergjë
Ismail Osmonaj	76 vjeç	Milishevc	Deçan	Bujk	Isniq
Haki Pajazitaj	68 vjeç	Bjeshka e Strellcit	Deçan	Arsimtar	Strellc
Enver Osdautaj	46 vjeç	Pleqe	Deçan	Profesor	Isniq
Qazim Lekaj	49 vjeç	Lumëbar-dhit	Deçan	Bujk	Lumë-bardh
Haxhë Tolaj	55 vjeç	Kurvallë	Deçan	Bujk	Pobe-rgjë
Fitim Ukëhaxhaj	40 vjeç	Bjeshka e Madhe	Deçan	Bujk	Carrab-reg
Bajram Tahiraj	46 vjeç	Bjeshka e Belegut	Deçan	Arsimtar	Beleg

LITERATURA

 Shkurtaj, Gjovalin. (2015). Onomastikë dhe

etnolinguistikë, Albas, Tiranë.

 Doçi, Rexhep. (2005). Onomastika e Drenicës (I),

‘’NARTI’’ Prishtinë.

 Sejdiu, Shefki. (1984). Fjalorth etnobotanik i shqipes,

‘’Rilindja’’ Prishtinë.

 Sejdiu, Shefki. (2002). Sprova etimologjike, ‘’ERA’’

Prishtinë.

 Shkurtaj, Gjovalin. (2013). Sociolinguistikë e shqipes,

Bot. I tretë, MORAVA, Tiranë.

 Rexha, Iljaz. (2005). Onomastika mesjetare arbane në

arealin e Dardanisë, ‘’Europrinty’’, Prishtinë.

 www. kca – ks. org

 http:// geoportal.rks-gov.net

 mmph-rks.org, Parku Kombëtar Bjeshkët e Nemuna.

 Baliu, Begzad. (2016). Onomastika e Gallapit (I), Era,

Prishtinë.

 Instituti për mbrojtjen e natyrës dhe mjedisit të

Kosovës (2003) Prishtinë.

155

 Meha, Murat.(2013).Administrimi i tokave dhe

kadastri në Kosovë 2000-2014. Botues: AKK

Prishtinë .

 Vojnogeografski institut Beograd. (1972). Karta 1: 25

000 (Ɖeravica) Peč.

 Vojnogeografski institut Beograd.(1972). Karta 1: 25

000 (Ɖeravica) Dečan.

 GIJNA. (1960). Karta 1: 200 000

 Sistemi i Koordinatave të vitit (1942). RPS e

Shqipërisë dhe Jugosllavia.

 AKK. (1992). ZK e Komunës së Deçanit, Hartë 1: 29

000.

 KO ДEЧAHE, (1983). Kapta 1: 2500 ДEЧAHE-10

’’Гeokapta’’ Београд 1993.

 Hoxha , Skënder. (2010). Fitonimia dhe Zoonimia e

Dushkajës ''Art poetika'' Pejë.

Search This Blog

Onomastika

Toponimia e Bjeshkëve të Komunës së Deçanit

Comments

Post a Comment